نوع مقاله : کاربردی
نویسندگان
1 دانشیار جمعیت‌شناسی دانشگاه یزد
2 دانشجوی دکتری جمعیت‌شناسی دانشگاه یزد
3 استادیار جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران
4 استادیار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
چکیده
چرخة عمر و سبک زندگی متفاوت مرد و زن در جمعیتهای انسانی همواره تفاوتهای جنسیتی مهمی را در مرگ دو جنس پدید آورده است. مطالعة حاضر، الگوهای علت‌ـ سن شکاف جنسی مرگومیر در ایران و روند تحولات آن را در ایران طی یک دهة اخیر بررسی میکند. دادههای مطالعه، از سامانة ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده و پس از ارزیابی و تصحیح به روش تعدیل‌شده براس‌ـ تراسل و روش بنت‌ـ هوریوشی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته‌ها نشان میدهد تفاوت جنسی امید زندگی در سال 1385 حدود 5/3 سال بوده که در سال 1390 به 9/2 سال کاهش یافته و سپس با اندکی افزایش در سال 1394 به 3 سال رسیده است. در طول دورة مطالعه‌شده، حدود 80 درصد از تفاوت جنسی مرگومیر مربوط به تفاوتهای مرگومیر مردان و زنان در سنین 20 تا 64 سالگی بوده است. حوادث غیرعمدی در هر سه دوره نقشی مسلط در شکاف جنسی مرگومیر داشتند، اما سهم آن در طول زمان کاهش یافته و از 60 درصد به حدود 42 درصد در فاصلۀ سالهای 1385 تا 1394 رسیده است. درمقابل، در این دوره، نقش بیماریهای قلبی عروقی در تبیین فزونی امید زندگی زنان نسبت به مردان، از 9 درصد به 20 درصد و نقش سرطان‌ها از 10 درصد به 15 درصد افزایش یافته است. مطالعة تفاوت جنسی در علل مرگومیر میتواند ضمن نشان‌دادن ظرفیتهای کاهش مرگومیر مردان، به شناسایی نقاط بحرانی مرگومیر زنان بر‌حسب علت و سن نیز کمک کند. بر این مبنا، میتوان با تمرکز برنامهریزیهای بهداشتی و پیشگیری از بیماریها در جهت مشخص، تفاوت جنسی مرگومیر را کاهش داد و درضمن، امید زندگی در هر دو جنس را بهبود بخشید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Patterns of Sex Differences in Mortality in Iran, 2006-2015
نویسندگان [English]
- Abbas Askari-Nodoushan 1
- Mohammad Sasanipour 2
- Majid Koosheshi 3
- Ardashir Khosravi 4
1 Associate Professor in Demography, Faculty of Social Sciences, Yazd University
2 PhD Student in Demography, Yazd University, Iran
3 Assistant Professor of Demography, University of Tehran, Iran
4 Assistant Professor, Ministiry of Health and Medical Education
چکیده [English]
The different life cycles and lifestyles of men and women in human society have always led to significant gender differences in the mortality. So far, the studies on the gender gap in mortality are mostly carried out in western countries, and it is under research in Iran. The present study examines the patterns of cause-by-age gender gap in mortality in Iran over the last decades. Data of this research were adopted from the Ministry of Health and Medical Education and have been used after evaluation by the modified Brass-Trussell method and the Bennett-Horrurichi method. The findings show that the gap in life expectancy between male and female was about 3.5 years in 2006. This value is decreased to 2.9 and 3.0 years in 2011 and 2015, respectively. During the study period, about 80% of the gender gap in mortality was due to mortality differences between male and female aged 20-64 years old. The unintentional events in all three periods played a dominant role in the mortality of sex differences, but its share has declined significantly over time, with its contribution from 60% to around 42% between 2006 and 2015. By contrast, during this period, the role of cardiovascular disease has increased from 9% to 20% in explaining the mortality gap and the role of cancer rose from 10% to 15%. Examining the sex differences in death causes, in addition to showing the capacity to reduce men death, can be used to identify the critical points of women mortality by age and cause. By focusing on health planning and disease prevention in a specific direction, the sex differences in mortality can be decreased and also the life expectancy increased for both m,en and women.
کلیدواژه‌ها [English]
- life expectancy at birth
- Sex
- Mortality
- cardiovascular disease
- unintentional accident
)