نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه جامعه شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2 دانشجوی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه تهران
چکیده
سیاست «کشف حجاب» اجباری از دی 1314 به‌منزلة سیاست رسمی حکومت پهلوی اول به اجرا درآمد و براساس آن، با اعمال قدرت شهربانی، زنان به بیحجابی ملزم شدند. در شهریور 1322، در دورة پهلوی دوم، دولت به حذف قید «اجباری» در این سیاست حکم داد. این مقاله به بررسی مقاومت عاملان اجتماعی، به‌ویژه عاملیت زنانه، در مقابل اجرای این قانون اختصاص دارد و نشان خواهد داد که در سه مقطع اصلی، از 1306ـ1314، 1314ـ1320 و 1320ـ1322، سه صورت متفاوت مقاومت در برابر بیحجابی شکل گرفته است. آغاز جنگ جهانی دوم در 1318 و حادثة اشغال ایران از سوی متفقین در 1320 مهم‌ترین تحولات ساختاری‌اند که زمینه را برای کنش‌گری عاملان اجتماعی فراهم آورده است. نیاز پهلوی دوم به حمایت یا دستکم عدم مخالفت علما و روحانیت با سلطنتش، تغییر مهم دیگری است که به احیای نهادی روحانیت به‌عنوان یک نیروی مهم در موضوع حجاب کمک میکند. مقاله نشان خواهد داد که روند یکنواخت و برنامهریزیشدهای در مواجهة زنان با «کشف حجاب» وجود ندارد و در برآیند تأثیرات نیروهای پراکندة تاریخی و اجتماعی است که زمینه برای «بازگشت به حجاب» در 1322 فراهم میشود. زنان مجموعهای از راهبردها نظیر مقاومت مثبت و نوآوری در طراحی لباس، مقاومت منفی و درگیری فیزیکی با مأموران شهربانی، مهاجرت، خانهنشینی و پذیرش محرومیت اجتماعی و نیز شکواییهنویسی به مراجع قانونی و نظایر آن را در مقابله با سیاست بیحجابی در پیش گرفتند. در جریان همین مقاومت و بازگشت، احکام گفتار بعدی حجاب، مثل «حجاب به‌مثابة آزادی» یا مسئولیت دولت به ترویج حجاب، و نظایر آن شکل میگیرد. در این مقاله، از شیوة فوکویی تحلیل روندهای تاریخی استفاده شده و از اسناد دست اول و گزارشهای رسمی شهربانی و وزارت کشور و تاریخ شفاهی در مقاطع زمانی پیش‌گفته بهره برده شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Studying of Revision to the "Unveiling" (Kāshfe Hijáb) Law in 1941-1943 Based on Individual and Institutional Resistances
نویسندگان [English]
- Ghasem Zaeri 1
- fatemeh yusefinejad 2
2 sociology, social sciences, university of tehran, tehran. iran.
چکیده [English]
Abstract
The policy of Compulsory "Unveiling" was implemented in January 1936 (Dāy 1314) as the official policy of the First Pahlavi Regime, and accordingly, women were forced to unveil by the police force. In September 1943, during the Second Pahlavi era, the government ordered to eliminate the term "compulsory" in this policy. This article is studying the resistance of social actors, in particular women's agency, to the implementation of this law and will show that in three main periods, from 1927 to 1935, and from 1935 to 1941, and from 1941 to 1943, three different forms of resistance against unveiling has been formed. The beginning of World War II in 1939 and the occupation of Iran by the Allies in 1941 are the most important structural changes that have provided context for action of social actors. The Second Pahlavi required that the clergy (Ulamā) support his monarchy or at least they do not disagree with it. This is another important change that helps the institutional revival of the clergy as an important power in topic of hijab. The article will show that there is no uniform and planned process in confronting women with "Unveiling" whereas this is resulted from the historical and social dispersed forces which provides the context for "Return to Hijab" in 1943. Women pursue a set of strategies against the policy of unveiling such as positive resistance and innovation in clothing design, negative resistance and physical conflict with police officers, immigration, staying at home and social deprivation, as well as petitioning for legal authorities. During the course of this resistance and return, the next discourse of hijab is formed such as "Hijab as Freedom" or the responsibility of the government to promote hijab. The Foucault method of analyzing historical trends, and first-hand documents, and official reports of the police and the Ministry of Interior, and oral history at the aforementioned time periods has been used in this paper.
کلیدواژه‌ها [English]
- Unveiling (Kāshfe Hijáb)
- Resistance
- Women
- Foucault
- World War II
- Clergy (Ulamā)
)