نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار مدعو گروه کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام

2 استادیار گروه کارآفرینی و توسعة روستایی

چکیده

استراتژی مرسوم توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیتة امداد امام و ادارة بهزیستی که در قالب تأمین مالی خرد و اعطای اعتبارات اندک است، تأثیرات و پیامدهای مثبت و منفی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختاری، به مطالعه و تجزیه و تحلیل آرای کارشناسان مورد مطالعه پرداخته است. هدف اصلی این مقاله شناسایی پیامدهای مثبت و منفی استراتژی توانمندسازی ذکرشده در مقیاس منطقه‏ای (استانی) و تحلیل اثر‏گذاری و اثر‏پذیری آن‏ها بر‌هم است. به منظور گردآوری اطلاعات، ابتدا از روش مصاحبة عمیق با 28 نفر از کارشناسان آگاه و خبره در حوزة توانمندسازی زنان در نهاد‏های مختلف استان استفاده و اطلاعات کیفی جمع‏آوری شد و پس از تحلیل کیفی داده‏ها به روش مفهوم‏سازی و توسعة طبقات و استخراج شاخص‏ها (تأثیرات مثبت و منفی)، پرسش‌نامة محقق‌ساختة ماتریس تحلیل متقاطع طراحی شد. از روش مثلث‏سازی و بهره‏گیری از اطلاعات اسنادی و کتابخانه‏ای، مشاهدة مستقیم و مصاحبة عمیق به منظور اطمینان از اعتبار داده‏های کیفی استفاده شد. پس از طیِ فاز اول و دوم، پرسش‌نامة طراحی‌شده در اختیار خبرگان مورد نظر قرار گرفت و آن‏ها میزان ارتباط متغیرهای مورد نظر را در ماتریس متقاطع و در ارتباط متقابل با‌هم بررسی کردند. برای تجزیه و تحلیل داده‏‏ها از نرم‌افزار میک‌مک (Micmac) استفاده شده است. نتایج نشان داد که در آینده مهم‏ترین شاخص‏های مثبت اثر‏گذار یا تعیین‌کننده در تحلیل سیستمی پیامدهای استراتژی مرسوم توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دو نهاد حمایتی گفته‌شده، شامل متغیرهای «ایجاد اشتغال پایدار»، «دسترسی به منابع»، «افزایش تولید» و «کارآفرینی» و در بعد منفی شامل متغیرهای «هدررَوی منابع مالی به دلیل سوء مصرف وام‏ها و نارسایی اعتبارات خرد»، «توجه عمده (و صرفاً) نهاد‏ها به پرداخت وام» و «افزایش مصرف‏گرایی‏های کاذب» است که در قسمت شمال شرقی ماتریس اثر قرار دارند. بر‌اساس نتایج به‌دست‌آمده، برنامة مرسوم توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در آینده باید به نحوی مدیریت و ساماندهی شود که حداقل اثر‏گذاری منفی و حداکثر آثار مثبت را به همراه داشته باشد. به عبارتی دیگر، سیستم توانمندسازی ذکرشده در آینده باید به دنبال تقویت و بیشینه‌کردن آثار و پیامدهای مثبت ذکرشده و کمینه‌نمودن اثر منفی گفته‌شده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of Future Studies in System Analysis to Evaluate Consequences of the Conventional Strategy of Economic Empowerment among Female Heads of Household, Ilam Province

نویسندگان [English]

  • Masomeh Jamshidi 1
  • Hossein Mahdizabeh 2

1 PhD student in Geography and Rural Planning, Ilam University

2 Assistant Professor of Entrepreneurship and Rural Development, Ilam University

چکیده [English]

The traditional strategy of economic empowerment of female heads of households in the form of microfinance and credit granting has positive and negative effects and consequences. The present study employed a structural analysis method to study the opinions of the experts. The main purpose of this paper is to identify the positive and negative consequences of the empowerment strategy in the regional (provincial) scale to analyze their influence and dependence. In order to collect information, deep interviewing method was initially used with 28 knowledgeable experts in the field of empowerment of women in different institutions of the province. The qualitative dta were collected through a researcher-made cross-sectional analysis matrix. Triangulation method and documentary and library information, direct observation and deep interviewing were used to ensure the reliability of qualitative data. After the first and second phases, the experts are provided with the designed questionnaires to examine the relationship between the variables in the cross-sectional matrix and the interrelationship between them. Micmac software has been used to analyze the data. The results showed that in the future, the most important positive indicators for the system analysis of the consequences of the traditional strategy of empowerment of female headed households were "job creation", "access to resources", "increase in production" and "entrepreneurship". The negative consequences include the variables of "waste of financial resources due to misuse of loans and microfinance", "major attention (and merely) of institutions to pay loans" and "increased false consumerism". According to the results, the conventional economic empowerment program for female-headed households in the future should be managed and organized in a way that has minimal negative impact and maximum positive effects. Therefore, the aforementioned empowerment system should reinforce and maximize the positive impacts and minimize the negative impacts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • empowerment
  • female heads of households
  • system analysis
  • future study
  • Ilam province
[1] ابوت، پاملا؛ والاس، کلر (1385). جامعه‏شناسی زنان، (منیژه نجم عراقی)، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
[2] بادانی، معصومه (1396). «تأثیر صندوق‏های اعتبارات خرد زنان بر توسعة روستایی و عوامل مؤثر بر مشارکت در آن (مطالعة موردی: شهرستان مرودشت)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
[3] جکسون، مایکل سی (1393). تفکر سیستمی: کل‏گرایی خلاق برای مدیران، ترجمة علی‏محمد احمدوند و غلام جاپلقیان، تهران: جهان جام‌جم.
[4] جمشیدی، معصومه (1397). «نظام معنایی (شرایط، تعاملات و پیامدهای) بازدارنده‏ها و پیش‌برنده‏های توانمندسازی زنان: (موردی: زنان سرپرست خانوار تحت حمایت کمیتة امداد امام(ره) و ادارة بهزیستی استان ایلام)»، طرح پژوهشی، کارفرما استانداری ایلام.
[5] جمشیدی، معصومه؛ مهدی‌زاده، حسین (1398). «طراحی الگوی توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در استان ایلام»، پژوهش‏های ترویج و آموزش کشاورزی، دورة13، ش 2، ص 39ـ50.
[6] حسن‌زاده، علی؛ ازوجی، علاء‏الدین؛ قویدل، صالح (1385). «بررسی آثار اعتبارات خرد در کاهش فقر و نابرابری‏های درآمدی»، اقتصاد اسلامی، س 6، ص 45ـ69.
[7] رحمانی، مریم؛ زند رضوی، سیامک؛ ربانی، علی؛ ادیبی، مهدی (1387). «نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان: مطالعة موردی روستای پشت رود بم»، مطالعات زنان، س6، ش 3، ص 105ـ132.
[8] رضوانی، محمد رضا؛ دربان آستانه، علی‏رضا؛ احمد‌آبادی، حسن (1394). «تحلیل اثرات اعتبارات خرد بر پایداری اقتصاد روستایی (مورد مطالعاتی: اعتبارات صندوق کارآفرینی امید در شهرستان نیشابور)»، مجلة جغرافیا و توسعه ناحیه‏ای، س 13، ش اول، پیاپی 24، ص 209ـ233.
[9] زرافشانی، کیومرث؛ علی‌بیگی، امیر‌حسین؛ فقیری، مژگان (1391). «رتبه‏بندی صندوق‏های اعتبارات خرد بر‌اساس توانمندسازی زنان روستایی استان کرمانشاه»، زن در توسعه و سیاست، دورة 10، ش اول، ص 105ـ124.
[10] زرگرانی، سعید (1392). «بررسی اعتبارات خرد بر اشتغال زنان روستایی (استان کردستان)»، سایت اندیشه‌سرای تعاون، س 6، ص45ـ69.
[11] سن، آمارتیا (1381). توسعه به‌مثابة آزادی، ترجمة وحید محمودی، تهران: دستان.
[12] شکوری، علی ‏(1387). «سیاست‏های حمایتی و توانمندسازی زنان»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، س16، ش61، ص129ـ159.
[13] عیوضی، محمد‌رحیم؛ براتی، ناصر؛ پور‌احمد، احمد؛ کشاورز ترک، عین‏الله (1394). «طراحی الگوی فرایندی نظام برنامه‏ریزی فرهنگی‌شده در شهر اسلامی‌ـ ایرانی با رویکرد آینده‌پژوهی»، فصل‌نامة مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 20، ص 5ـ15.
[14] فقیری، مژگان؛ زرافشانی، کیومرث؛ علی‌بیگی، امیر‌حسین (1393). «بررسی تأثیر صندوق‏های اعتبارات خرد بر توانمندسازی زنان روستایی استان کرمانشاه»، فصل‌نامة روستا و توسعه، س 17، ش3، ص 1ـ22.
[15] فیتزپتریک، تونی (1381). نظریة رفاه، ترجمة هرمز همایون‌پور، تهران: گام نو.
[16] قدیری معصوم، مجتبی؛ احمدی، افسانه (1394). «سازه‏های مؤثر بر موفقیت صندوق‏های اعتبارات خرد در توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی شهرستان فیروزکوه»، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، دورة 47، ش 4، ص 772ـ759.
[17] کمره‏ای، مریم (1389). بررسی اثرات صندوق‏های اعتبارات خرد بر توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی زنان روستایی (مطالعة موردی: روستاهای تمیسیان و کامان در شهرستان دماوند)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد توسعة روستایی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
[18] لاله‌پور، منیژه؛ رحمانی، رباب؛ قربانی، اعظم (1396). جایگاه صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در کارآفرینی و فقر‏زدایی (مطالعة موردی: روستاهای استان آذربایجان شرقی)، همایش ملی بررسی راهکارهای مدیریت توسعة کارآفرینی در ایران، خراسان رضوی، دانشگاه حکیم سبزواری.
[19] محمد‌پور، احمد؛ بوستانی، داریوش؛ علیزاده، مهدی (1391). «ارزیابی کیفی عملکرد سازمان‏های بهزیستی و کمیتة امداد در کاهش فقر زنان سرپرست خانوار شهر ساری»، فصل‌نامة رفاه اجتماعی، س 12، ش 46، ص 319ـ352.
[20] مداحی گیوی، مهری (1386). «بررسی اثربخشی صندوق‏های اعتبارات خرد زنان روستایی در بهبود زندگی آنان در استان‏های خراسان رضوی، کرمانشاه، مازندران، هرمزگان از دیدگاه زنان عضو»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، مؤسسة عالی آموزش و پرورش مدیریت و برنامه‏ریزی.
[21] محقق‌نیا، محمد‌جواد؛ باوفا گلیان، علی‌اکبر (1396). «شناسایی عوامل مؤثر بر تأمین مالی خرد در ایران»، فصل‌نامة پژوهش‌نامة اقتصادی، س 17، ش 65، ص 199ـ222.
[22] مظفری، محمد‌مهدی؛ ضیایی، محمد‌صادق (1396). «بررسی اثرات صندوق اعتبارات مالی خرد بر میزان توانمندسازی مدیریتی زنان روستایی (مطالعة موردی: منطقة الموت)»، فصل‌نامة دانش سرمایه‏گذاری، س 6، ش 24، ص 231ـ249.
[23] معظمی، میترا؛ رحیمی، عباس (1384). «بررسی پوشش و پایداری برنامة اعتبارات خرد»، مرکز تحقیقات روستایی و دفتر امور زنان روستایی وزارت جهاد کشاورزی، س 4، ش اول، ص 10ـ28.
[24] مهدیزاده، جواد (1386). برنامه‏ریزی راهبردی توسعة شهری تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران، تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.
[25] وفایی، نظامعلی؛ نادری مهدیی، کریم (1396). «نقش اعتبارات خرد بانک کشاورزی بر بعد اقتصادی زندگی خانوارهای آسیب‏پذیر روستایی شهرستان همدان»، فصل‌نامة علمی تخصصی مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعة پایدار، س اول، ش 2، ص 17ـ32.
[26] یعقوبی، جعفر (1384). «بررسی اثرات اعتبارات خرد بر اشتغال زنان روستایی استان زنجان»، پژوهش زنان، دورة سوم، ش اول، ص 125ـ146.
[27] Charan, P., Shankar, R and Baisya, R.K. (2008). "Analysis of interactions among the variables of supply chain performance system implementation", Business Process Management Journal, Vol. 14, No. 4. PP 512–529.
[28] Chermack, Thomas J. (2004). "The role of system theory in scenario planning", Journal of futures studies, Vol. 8, No. 4, pp. 15-30.
[30] Godet, M. Durance, PH. G. (2008). "Strategic Foresight (La Prospective): Use and Misuse of Scenario Buildin", LIPSOR Working Paper (Cahiers du LIPSOR), www.laprospective.fr.
[31] Gordon, Theodore. (1994). "Trend Impact Analysis", AC/UNU Millennium project.
[32] Haile, H. B., Bock, B., Folmer, H. (2012). "Microfinance and female Empowerment: Do institutions matter?", Women's Studies International Forum, Vol. 35, No. 4, Pp. 256-265.
[33] Ikemi, M. (2011). "A Challenge of Microcredit Program in Rural Africa", Econ. J. of Hokkaido University, Vol. 5, No. 40, PP. 15-28.
[34] Kabeer, N. (2001). Reflection on the measurement of Women`s empowerment in Sisask, A. (ed.) Discussing Women`s empowerment: Theory and Practice, Pp. 57-17, Stockholm: Sida http://www.sida.se/shared/jsp/download.jsp?f=sidastudies+No3.pdf&a=2-80.
[35] Kulkarni, V. S. (2011). Women’s Empowerment and Microfinance; An Asian Perspective Study, International Fund for Agricultural Development (IFAD). It’s online at: http://www.ifad.org/operations/projects/regions/pi/paper/13.pdf
[36] Lavoic, M. (2002). The role of Microfinance in poverty reduction and promoting Gender Equity, South Asia Partnership Canada, June 12.
[37] Maclsaac. N. (1997). The role of Microcridit in poverty Reduction and promoting Gender Equity, South Asia Partnership Canada, June 12.
[38] Nor, N. H. M., et al., (2012). Women Entrepreneurship in Micro Credit Performance: The Preliminary Study in Kelantan, Knowledge Management International Conference (KMICe), Johor Bahru, Malaysi4 – 6 July 2012. It’s online at: http://www.kmice.cms.net.my/ProcKMICe/KMICe2012/PDF/CR300.pdf
[39] Peruginia, C., Vladisavljević, M. (2019). "Gender inequality and the gender-job satisfaction paradox in Europe", Labour Economics, Vol. 60, Pp. 129-147.
[40] Sage, A.P. (1977). Interpretive Structural Modeling: Methodology for Large-Scale Systems, McGraw-Hill, New York.
[41] Schreiner, M. A. (1999). A Framework for the discussion of the social benefits of Microfinance, Center for social development Washington University, June.
[42] Warfield, J. N. (1976), Societal Systems: Planning, Policy, and Complexity, Wiley Interscience, New York.
[43] Weber, O., Ahmad, A. (2014). "Empowerment through Microfinance: The Relation Between Loan Cycle and Level of Empowerment", World Development, Vol. 62, PP 75-87.