نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار مطالعات زنان دانشگاه الزهرا(س)

2 کارشناسی ارشد جامعه‏ شناسی دانشگاه الزهرا(س)

3 استاد روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

رشد طلاق در جامعة ایران و تبعات منفی آن توجه به این مسئلة اجتماعی را ضروری ساخته است. در این زمینه، هدف پژوهش حاضر ارائة راهکارهایی برای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن بوده است. به این منظور، با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، با بررسی 70 پژوهش منتخب حوزة طلاق در دو دهة اخیر (1377ـ1397)، به دسته‏بندی عوامل طلاق و پیامدهای منفی آن و سپس ارائة راهکارهایی برای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن پرداخته است. طبق یافته‏ها، عوامل طلاق را براساس منشأ عوامل می‏توان در چهار دستۀ همسرگزینی نادرست، نقص دانش و مهارت همسران، عملکرد نامطلوب همسران و شرایط اقتصادی نامطلوب قرار داد. بر این اساس، برای کاهش طلاق، راهکارهایی بر پایة اجرای دوره‏های آموزشی و مشاوره‏ای از سوی نهادهای مسئول و الزام همسران به شرکت در آن با در نظر گرفتن ضمانت اجرای قانونی مناسب پیشنهاد می‏شود. پژوهش‏ها همچنین به پیامدهای منفی طلاق برای زنان و فرزندان پرداخته‏اند که برای کاهش این پیامدها می‏توان راهکارهایی بر محور رفع چالش‏های حقوقی و خلأهای قانونی، آموزش والدین برای به حداقل رساندن آسیب‏های طلاق برای فرزندان، ‏ارائة خدمات مشاوره‏ای، فرهنگ‏سازی برای حمایت خانواده از زنان مطلقه و اصلاح نگرش جامعه به زنان مطلقه و فرزندان طلاق ارائه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of Divorce Researches in Iran in the Last Two Decades (1998-2018) to Reduce Divorce and Its Negative Consequences for Women and Children

نویسندگان [English]

  • Shohre Rowshani 1
  • Maryam Tafte 2
  • Zohre Khosravi 3

1 Assistant Professor of Women's Studies, Al-Zahra University

2 Master of Sociology, Al-Zahra University

3 Professor of Psychology at Al-Zahra University

چکیده [English]

The growth of divorce in Iranian society and its negative consequences have made it necessary to pay attention to this social problem. The purpose of this study is to present strategies to reduce divorce and its negative consequences. For this purpose, we have used qualitative meta-analysis method, by examining 70 selected divorce studies in the last two decades (1998-2018), it has classified the factors of divorce and its negative consequences and then presented strategies for reducing the divorce and its negative consequences. Based on the findings, the factors of divorce can be classified into four categories of incorrect spouse choice, lack of knowledge and skills of spouses and maladaptation, bad performance of spouses, and adverse economic conditions. Accordingly, we can propose solutions based on training courses and consulting services by the responsible entities, and obligation of spouses to participation. We have also studied the negative consequences of divorce for women and children. Solutions to reduce these consequences are including eliminate legal challenges, teaching parents to minimize divorce harms for children, providing counseling services, culturalization and family support for divorced women, and reforming society's attitude to divorced women and their children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • divorce
  • meta-analysis
  • factors
  • consequences
  • solutions
[1] آزاد ارمکی، تقی؛ غیاثوند، احمد (1383). جامعه‌شناسی تغییرات فرهنگی در ایران، تهران: آن.
[2] اسماعیل‏زاده، علی‏اصغر؛ سلطانی،‏ مهدی؛ فیضی، ایرج و همکاران (1392). «فراتحلیل تحقیقات انجام‌شده در زمینة طلاق در طول سال‏های 1378ـ1388»، طرح پژوهشی.
[3] آقاجانی مرسا، حسین (1386). جامعه‏شناسی همسرگزینی، ازدواج و طلاق، تهران: علم.
[4] پیران، پرویز (1369). «در پی تبیین جامعه‏شناختی طلاق»، رونق، س اول، ش اول، ص 34ـ41.
[5] جلیلیان، زهرا (1375). «عوامل اجتماعی مؤثر بر درخواست طلاق در شهر تهران»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد جامعه‏شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
[6] حبیب‏پورگتابی، کرم؛ نازک‌تبار، حسین (1390). «عوامل طلاق در استان مازندران»، مطالعات راهبردی زنان، س 14، ش 53، ص 87ـ127.
[7] حسنی، محمدرضا؛ هدایتی، منصوره؛ محمدزاده، فاطمه (‏1396). «فراتحلیل مطالعات انجام‌‏شده دربارة نگرش به طلاق در سال‏های 1382ـ1394». مطالعات اجتماعی ایران، س 11، ش 3، ص 126ـ151.
[8] حسینی، حسن (1386). جامعه‏شناسی نظام گسیختگی خانواده و طلاق، تهران: سلمان.
[9] ذوالفقاری، شادی (1392). «فراتحلیلی بر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینة علل مؤثر بر طلاق»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
[10] رفیع‏پور، فرامرز (1378). آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران: سروش.
[11] زارعان، منصوره (1396). «فراتحلیل عوامل مؤثر بر طلاق (مروری بر مطالعات ثبت‌شده در دهۀ اخیر)»، پژوهش‏های مشاوره، س 16، ش 61، ص 135ـ149.
[12] زارعان، منصوره؛ سدیدپور،‏ سمانه‏سادات (1395). «فراتحلیل تحقیقات مربوط به طلاق: رویارویی عوامل فردی و اجتماعی»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، س 7، ش 2، ص 191ـ218.
[13] ساروخانی، باقر (1376). طلاق، پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[14] سالنامة آمارهای جمعیتی 1387 و 1396. سایت سازمان ثبت احوال.
[15] شیرکوه‌محمدی، سیدعلی‏نقی؛ خرازی، کمال؛ کاظمی‏فرد، محمد؛ پورکریمی، جواد (1395). «مدیریت آموزش چندفرهنگی در مدارس ایران: فراتحلیلی کیفی»، مدیریت مدرسه، س 4، ش 2، ص 87ـ107.
[16] صادقی فسائی، سهیلا؛ خادمی، عاطفه (1395). «فراتحلیل چهار دهه پژوهش در حوزة مشارکت زنان». مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان،‏ س 14، ش 2، ص 35ـ62.
[17] عرب، سیدمحمد؛ ابراهیم‏زاده پزشکی، رضا؛ مروتی شریف‏آبادی، علی (1393). «طراحی مدل فراترکیب عوامل مؤثر بر طلاق با مرور نظام‏مند مطالعه‏های پیشین»، مجلة تخصصی اپیدمیولوژی ایران، س 10، ش 4، ص 10ـ22.
[18] فیروزجائیان گلوگاه، علی‏اصغر؛ صادقی،‏ سهیل و همکاران (1397). «فراتحلیل مطالعات انجام‌شده در حوزة طلاق در ایران»، مطالعات زن و خانواده،‏ س 6، ش 2، ص 111ـ143.
[19] کلانتری، عبدالحسین (1393). طلاق در ایران، تهران: جامعه‏شناسان.
[20] کلانتری، عبدالحسین؛ روشنفکر، پیام؛ جواهری، جلوه (1390). «مرور سه دهه تحقیقات علل طلاق در ایران»، مطالعاتراهبردی زنان، ش 53، ص 129ـ162.
[21] کلانتری، عبدالحسین؛ روشنفکر، پیام؛ جواهری، جلوه (1390). «مرور نظام‏مند تحقیقات انجام‌شده در ایران با تأکید بر ملاحظات جنسیتی (1376ـ1390)». زن در توسعه و سیاست،‏ س 9، ش 3، ص 111ـ131.
[22] گیدنز، آنتونی (1386). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نی.
[23] محبی، سیده فاطمه (1391). «تبیین جامعه‌شناختی طلاق»، کتاب اندیشه‏های راهبردی، زن و خانواده، ص 961ـ984، تهران: پیام عدالت.
[24] محبی، فاطمه (1380). «آسیب‏شناسی اجتماعی مسائل زنان‌ـ طلاق». مطالعات راهبردی زنان، ش 12، ص 8ـ23.
[25] محمدی، زهرا (1383). بررسی آسیب‏های اجتماعی زنان در دهة 1370ـ1380، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
[26] مشفق، محمود (1395). «سنجش اندازة اثر تعیین‏کننده‏های گرایش به طلاق در پیمایش‏های انجام‌شده طی دورة 1374-1394»، پژوهش‌نامة مددکاری اجتماعی،‏ س 2، ش 9، ص 1ـ41.
[27] منادی، مرتضی (1385). جامعه‌شناسی خانواده، تهران: دانژه.
[28] نوروززهی، هاشم (1390). آسیب‌های اجتماعی در کلان‌شهر تهران (فراتحلیل پژوهش‌های طلاق و حاشیه‏نشینی)، تهران: جامعه و فرهنگ.
[29] نیازی، محسن؛ عسگری کویری، اسما و همکاران (1396). «فراتحلیل مطالعات و تحقیقات دربارة عوامل مرتبط با طلاق در ایران برای دورة 1386-1396». مطالعات اجتماعی روان‏شناختی زنان، س 15، ش 4، ص 202-177.
[30] یحیی‏زاده، حسین؛ حامد، محبوبه (1394). «مسائل فرزندان طلاق در ایران و مداخلات مربوطه: فراتحلیل مقالات موجود»، مطالعات زن و خانواده، س 3، ش 2، ص ‏91ـ120.