نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت‌علمی پژوهشکدة زن و خانواده

چکیده

تحلیل روایت جنسیتی از جدایی در پی بررسی مسئلة جدایی از منظری سه‌گانه شامل روایت داوطلبان ورود به خانواده، ساختار جنسیت و نهاد خانواده است. برآیند این سه منظر، جایگاه و نقش مؤثر ساختار جنسیت در هویت تجویزی خود و نهاد خانواده در قاعده‏های جنسیتی و کارکردهای خاص آن را نشان می‌دهد. جهت نیل به این هدف از رویکرد تحلیل روایت و از مشارکت 30 زن و مرد دارای تجربة حداقل یک‌بار ازدواج و جدایی استفاده شد. نتایج بیانگر تأثیر جنسیت و تحولات متأخر آن در ذهنیت کنشگران و همچنین تقابل ناشی از این تحولات با نهاد قاعده‏مند خانواده است. کنشگران اجتماعی، به‌ویژه زنان، در تعبیر جدید خود از جنسیت و تجویزات آن با نهاد خانواده روبه‌رو می‌شوند و زمانی‌که قادر به ایجاد تطابق میان خواست خود و نهاد خانواده نباشند از آن خارج می‏شوند. بر این اساس، رویارویی جنسیت تحول‌یافته و نهاد خانواده عامل مؤثر بر جدایی در سطح میانه و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Gender Narrative of Separation

نویسنده [English]

  • Somayeh Arab Khorasani

Faculty member of Women and Family Research Institute

چکیده [English]

Gender narrative analysis of divorce is resulted from the investigation about the issue of a triple point including narration of individuals who wants to get married, structure of gender and the institution of family. Consequently, this triple points show the place and the influence of the structure of gender in prescribed identity of individual under its influence Therefore, this paper apply narrative analysis approach with 30 men and women participants who have at least one experience of marriage and divorce. The result indicates that gender and its late transition in social actor's mentality counteract with the institution of family has great influence on the dissolution of family. Social actors, especially women, in their new interpretation of the meaning of gender have found it in contrast with family that made them decide to stay or leave. Therefore, the encounter of the evolved gender and the somehow fixed family form is the cause of divorce in middle range level that needs more and deeper investigation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • narrative
  • divorce
  • gender
  • man
  • woman
  • family
[1] آزاد ارمکی، محمدتقی (1386). جامعه‏شناسی خانواده ایرانی، تهران: سمت. چاپ اول.
[2] ــــــــــ (1395). تغییرات، چالش‏ها و آینده خانواده ایرانی، تهران: نشر تیسا، چاپ اول.
[3] آزاد ارمکی، محمدتقی؛ شریفی‏ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم؛ طالبی، سحر (1391). «هم‏خانگی؛ پیدایش شکل‏های جدید خانواده در تهران»، جامعه‏پژوهی فرهنگی، 3 (1)، ص43ـ77.
[4] اعزازی، شهلا (1376). جامعه‌شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
[5] برگر، پتر؛ لوکمان، توماس (1387). ساخت اجتماعی واقعیت؛ رساله‌ای در جامعه‌شناسی شناخت، ترجمة فریبرز مجیدی، تهران: علمی فرهنگی، چ2.
[6] بک گرنسهایم، الیزابت (1388). خانواده در جهان امروز، ترجمة افسر افشار نادری و بیتا مدنی، تهران: پایا کرج.
[7] تورن، آلن (1396). پارادایم جدید، ترجمة سلمان صادقی‌زاده، تهران: علمی فرهنگی.
[8] جمشیدیها، غلامرضا؛ صادقی فسایی، سهیلا؛ لولا‌آور، منصوره (1392). «نگرش جامعه‏شناختی بر تأثیر فرهنگ مدرن از منظر جنسیتی بر تحولات خانواده در تهران»، نشریة زن در فرهنگ و هنر، ش2، ص183ـ198.
[9] چیل، دیوید (1388). خانواده‏ها در دنیای امروز، ترجمة محمدمهدی لبیبی، تهران: افکار.
[10] روزن‏بام، هایدی (1367). خانواده به‌منزلة ساختاری در مقابل جامعه، ترجمة محمدصادق مهدوی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
[11] زیمل، گئورگ (1387). مقالاتی دربارة تفسیر علم اجتماعی، ترجمة شهناز مسمی‌پرست، تهران: شرکت سهامی انتشار.
[12] سالدنا، جانی (1395). راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی، ترجمة عبدالله گیویان، تهران: علمی فرهنگی.
[13] سگالن، مارتین (1388). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده، ترجمة حمید الیاسی، تهران: مرکز، چ5.
[14] شعاع کاظمی، مهرانگیز؛ جعفری هرندی، مرضیه (1388). «بررسی مقایسه‌ای نگرش دانشجویان مجرد و متأهل نسبت به ازدواج از دیدگاه واقعیت درمانی گلاسر»، فصل‌نامة پژوهش اجتماعی، ش4، ص111ـ128.
[15] عرب‌خراسانی، سمیه (1398). «جنسیت و جدایی: روایت زنانه»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، دورة17، (1)، ص35ـ62.
[16] ــــــــــ (1398). «جنسیت و جدایی: روایت مردانه»، مطالعات جامعه‌شناختی (نامة علوم اجتماعی سابق)، دورة 26 (1)، ص425ـ454.
[17] ــــــــــ (1398). «فهم جنسیتی از حیات خانوادگی؛ مطالعه‌ای داده‌بنیاد در باب زنان و مردان تهرانی با تجربة ازدواج و جدایی»، رسالة دکتری، دانشگاه اصفهان.
[18] عرب‌خراسانی، سمیه؛ غیاثوند، احمد (1397). «تجربة مادرانه از جدایی؛ پژوهشی داده‌بنیاد»، فصل‌نامة مطالعات اجتماعی، 15 (4)، 7-38.
[19] فیشر، هلن (1396). چرا عاشق می‌شویم؟ ماهیت و فرایند عشق رمانتیک، ترجمة سهیل سمی، تهران: ققنوس.
[20] فیلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
[21] کاستلز، مانوئل (1385). اقتصاد، جامعه و فرهنگ در عصر اطلاعات، ترجمة حسن چاووشیان، ج2، تهران: طرح نو.
[22] کرسول، جان دبلیو (1397). طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی، ترجمة علیرضا کیامنش، تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه علامه.
[23] کونتز، استفانی (1387). تاریخ ازدواج، از اطاعت تا صمیمیت یا چگونه عشق بر ازدواج پیروز شد، ترجمة سیمین موحد، تهران: پیکان.
[24] گلچین، مسعود (1387). «روابط متقابل نهاد سیاسی و دولت با خانواده»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دورة8 (27ـ29)، ص41ـ79.
[25] گیدنز، آنتونی (1386)، جامعه‏شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نی، چ17.
[26] نعمتیان، ساره؛ نوغانی، محسن؛ اصغرپور ماسوله، احمدرضا (1394)، چیستی و چرایی روش تحلیل روایت، سومین کنفرانس ملی جامعه‏شناسی و علوم اجتماعی، تهران.
[27] Amato, Paul R. & Booth, Alan (1995). “Changes in Gender Role Attitudes and Perceived Marital”, American Sociological Review, 60 (1), PP 58-66.
[28] Beck, Ulrich & Elisabeth Beck – Grensheim (2004). The normal chaos of love. Mark Ritter and Jane Wiebel. Polity Press.
[29] Berger, Peter & Kellner, Hansfried. (1965). “Marriage and the construction of reality; an experience in the microsicology of knowledge”, Diogenes, Vol. 12 (46), PP 1-24.
[30] Bernard, Jessie (1982). The future of marriage, Yale University press.
[31] Bogenschneider, K. , (2000). “Has Family Policy Come of Age? A Decade Review of the State of U. S. Family Policy in the 1990s”, Journal of Marriage and the Family, 1136-1159.
[32] Braun V & Clarke V. (2116). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, Vol. 8, 77-010.
[33] Brewster, K. L. , & Padavic. I (2000). “Change in gender ideology, 1977-1996: The contributions of intracohort change and population turnover”, Journal of Marriage and the Family, 62, PP 477-487.
[34] Connel, R. W. (2005). Masculinity. University California Press.
[35] Curry, T and Jiobu, R and Schwirian, K. (1997). “Sociology for twenty First Century”. Prentice Hall, Upper Saddle River and. New Jersey.
[36] Gager, Constance T & Sanchez, Laura (2003). “Two as One? Couples’ Perceptions of Time Spent Together, Marital Quality, and the Risk of Divorce”, Journal of family issues, Vol. 24 (1), PP 21-50.
[37] Giddens, Anthony  (1992). “the Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies”, Wiley. Chapter 3: Romantic love and other attachments.
[38] Giddens, Anthony, Pierson, Christopher (1998). Conversations with Anthony Giddens Making sense of modernity. Polity Press in associated with Blackwell publisher.
[39] Goffman, Erving (1977). “The Arrangement between the Sexes”, Theory and Society, Vol. 4 (3), PP 301-333.
[40] Griffin, L. (0998). “Narrative, event structure analysis and causal interpretation in historical sociology”, The American Journal of Sociology, Vol. 98 (5): PP 0194-0088.
[41] Hite, Shere  (1989). Women and Love: A Cultural Revolution in Progress. United States of America.
[42] Kefalas, Maria J. , Furstenberg, Frank F. , Carr Patrick J. & Napolitano, Laura. (2011). “Marriage Is More Than Being Together: The Meaning of Marriage for Young Adults”, Journal of family issues,32 (7), PP 845-872.
[43] Kellas, Jody Koenig & Manusov, Valerie. (2003). “What’s in a story? The relationship between narrative completeness and adjustment to relationship dissolution”, Journal of Social and Personal Relationships. Vol. 20 (3), PP 285–307.
[44] Philips, Anne. (2018). “Gender and modernity”, Policy Theory, Vol. 46 (6), PP 837-860.
[45] Riesman, Catherine K. (2110). Analysis of personal narratives. PP 695-701 in J. F. Gurbium & J. A. Holstein, eds. , Handbook of Interview Research. London: Sage Publications.
Riesman, C. K. (0998). Narrative Analysis. Newbury Park, CA: Sage.
[46] Sclater, Shelley Day. (1997). “Narratives of divorce”, Journal of Social Welfare and Family Law 19 (4): PP 423-441.
[47] Sun, Shirley Hsiao-Li, Chong, Wen Ee & Lim, Si Hui (2014). “Gender and Divorce in Contemporary Singapore”, Journal of Comparative Family Studies, Vol. 45 (1), PP 127-143.
[48] Thistle, Susan (2000). “Trouble with Modernity: Gender and the Remaking of Social Theory”, Sociological Theory, Vol. 18 (2), PP 275-288.
[49] Thompson, E. (1978). The poverty of theory and other essays, London: Merlin.
[50] Walzer, Susan & Oles, Thomas P. (2003). “Accounting for Divorce: Gendered and Uncoupling Narratives”, Qualitative Sociology, Vol. 26 (3), PP 331-349.
[51] Winchestera, Daniel, Spencera, J. William, & Baird, Denise M. (2017). “I Felt Guilty for Being So Happy: Narrative Expressions and Management of Post-Divorce Ambivalence”, Sociological Focus Journal, PP 200-216.