نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• قاسم زائری ¹
• فاطمه یوسفی نژاد ²

¹ استادیار گروه جامعه‏ شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناس ارشد جامعه ‏شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله به جایگاه «حجاب» در جهت‏گیری نیروهای سیاسی و اجتماعی فعال در نهضت ملی‏کردن صنعت نفت در اواخر دهة 1320 شمسی (1320ـ1330) اختصاص دارد. دهة 1320 و به‌ویژه تحولات اواخر این دهه، تحت‌تأثیر دو دسته روندهای بین‏المللی و داخلی است: نخست «چرخش استعماری»، و ظهور نظم تازة جهانی پس از جنگ جهانی دوم و نیز بازخیزی اسلامی در‌نتیجة افول سلطنت‏های ملی در کشورهای اسلامی؛ و دوم، احیای نیروهای سرکوب‏شدة اجتماعی و سیاسی پس از برکناری رضاخان و بازبینی راهبردهای سیاسی و اجتماعی نیروهای متجدد ملی‏گرا برای عبور از بحران مشروعیت ناشی از ملی‏گرایی استبدادی رضاخانی. مقاله نشان خواهد داد که در میانة مناقشات بر سر نفت و انتخابات در تحولات آخر این دهه، چگونه مسئلة زنان تحول یافته است و سه راهبرد در میان نیروهای سیاسی و اجتماعی پیرامون موضوع «حجاب» را شرح خواهد داد: راهبرد نادیده‏انگاری سیاسی حجاب، راهبرد بی‏اثرسازی اجتماعی حجاب و راهبرد الزامی‏سازی حداکثری حجاب. در این مقاله، برای استخراج داده، به منابع و مواضع جبهة ملی ایران، حزب تودة ایران، جامعة مجاهدین اسلام و جمعیت فداییان اسلام رجوع شده و از منابع دست اول تاریخی و تاریخ شفاهی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

• الزامی‏سازی
• بی‏اثر‏سازی
• جمعیت فداییان اسلام
• حجاب
• حق رأی بانوان
• نهضت ملی‏شدن صنعت نفت
• نادیده‏انگاری

عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of Strategies for Dealing with the Issues of Women's Veil (Hijab) During the Nationalization of the Oil Industry

نویسندگان [English]

• Ghasem Zaeri ¹
• Fatemeh Yusefinejad ²

¹ Assistant Professor Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran

² Master student of sociology, University of Tehran

چکیده [English]

This article analyzes the role of "hijab" in the orientation of active political and social forces in the movement of nationalizing the oil industry in the late twentieth decade (1941-1951). The community in the twentieth century, and especially the evolutions of the late decade, is influenced by two categories of international and national trends: The first is the "colonial turn", and the emergence of a new world order after World War II, as well as the Islamic revival as a result of the decline of national monarchies in Islamic countries. The second is the revival of the repressed social and political forces after Reza Khan's ouster, and the revision of the political and social strategies of the modern nationalist forces to overcome the crisis of legitimacy resulted from Reza Khan's authoritarian nationalism. The article will indicate how the issues of women have evolved amid the controversy over oil and elections in the evolutions of the last decade. This will explain three strategies for the issue of hijab among political and social forces. The strategiies are political ignorance of hijab, the strategy of social ineffectiveness of hijab, and the strategy of obligating hijab. In this article, the sources and positions of the National Front of Iran, the Tudeh Party of Iran, the Islamic Mojahedin Society and the Jamiat Fadaiyan-e-Islam have been referred as the first-hand historical and oral history sources.

کلیدواژه‌ها [English]

• Veil (Hijab)
• Nationalization of the Oil Industry
• Ignorance Strategy
• Social Ineffectiveness Strategy
• Obligating Strategy
• Women's Suffrage
• Jameiat Fadaiyan-e-Islam