نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانش آموختۀ ارشد جامعه شناسی دانشگاه گیلان

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر فهم تجربة زیسته و ادراکات فضایی زنان از پاتوق‌های زنانه و نقش این پاتوق‌ها در بازتولید ساختار اجتماعی است. به منظور دستیابی به این اهداف، با تکیه بر سنت پدیدارشناسی، مصاحبه و مشاهده به‌منزلة تکنیک‏های جمع‌آوری اطلاعات در نظرگرفته شد. در این زمینه، چهار نوع پاتوق زنانه انتخاب شد و از طریق نمونه‌گیری هدفمند، 27 نفر از زنان پاتوق‏نشین شهر اصفهان در این پاتوق‌ها مصاحبه شدند. پژوهش حاضر نشان می‏دهد که پاتوق‏نشینی و مصرف مکان‌هایی نظیر کوچه و جلسات مذهبی می‏تواند به‌عنوان ابزاری در جهت بازتولید مناسبات قدیمی زنان در جامعه به کار گرفته شود. در‌واقع، این دو فضا «بازتولید و استمرار پرکتیس فضایی سنتی» را در خود دارند که به «بازتولید ایدئولوژیکی فضای جمعی» منجر می‌شود. در مقابل این دو فضا، کافه و محافل شعر و موسیقی به‌مثابة پاتوق‌هایی عمل می‌کنند که در آن‌ها شکل جدیدی از زیست روزمره تولید می‌شود که مبتنی بر بازتولید ارزش‌های مردسالارانه یا استمرار ارزش‌های سنتی جامعه نیست. چنین پاتوق‌هایی را می‏توان «تولید نشانه‌شناسانة فضای اجتماعی مدرن» دانست که در برخی موارد مانند محافل ادبی و هنری به «تولید فضای روشنفکرانه و مقاومت فرهنگی» منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Hangouts and the Social Production of Space: A Phenomenological Study of Everyday Life in Isfahan Women's Hangouts

نویسندگان [English]

  • Kamran Rabiei 1
  • Tahereh Shariat Manesh 2

1 Assistant Professor, Department of Sociology, Tarbiat Modares University

2 Master student of sociology, University of Guilan

چکیده [English]

The presence of women in the city and attending informal gatherings is part of their daily lives. The main purpose of this study is to describe women's experience of the relationships they produce and reproduce as social actors in feminine urban hangouts. Influenced by Henri Lefebvre's theory of space production, the premise of this study is that space and place were not merely a material product but a product of social relations. The main purpose of the present study is to understand women's lived experiences and spatial perceptions of feminine hangouts and their role in reproducing social structure. In order to achieve these goals, relying on phenomenology, interviews and observation were considered as data collection techniques.  In this regard, four types of women's hangouts were selected through targeted sampling and also 27 women from Isfahan were interviewed. The present study showed the process in which the hangouts such as alleyways and women's religious meetings act as two spaces through which women reproduce the traditional relations of society. In fact, these two spaces have the "reproduction and continuity of traditional spatial practice" that leads to the "ideological reproduction of collective space". In contrast, the two venues, the café and the poetry and music circles, serve as hangouts in which a new form of everyday life is produced that is not based on the reproduction of patriarchal values or the continuation of traditional community values. Such hangouts can be termed the "semiotic production of modern social space", which in some cases, such as literary and artistic circles, leads to "intellectual space production and cultural resistance". In combination with other factors, it provides a context for wider cultural and social change.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Space
  • Social Production
  • Feminine Hangouts
  • Phenomenology
  • Henri Lefebvre
[1] احدی، شراره (1386). «معرفی کافه نادری در قلمرو پاتوق‌های روشنفکری»، فصل‌نامة فرهنگ و مردم، ش 21 و 22، ص138ـ142.
[2] آزاد ارمکی، تقی (1384). پاتوق و مدرنیتة ایرانی، تهران: لوح فکر.
[3] اشمید، کریستین (1394). فضا، تفاوت و زندگی روزمره خوانش هانری لوفور، ترجمة افشین خاکباز و محمد فاضلی، تهران: تیسا.
[4] تانکیس، فرن (1388). فضا، شهر و نظریة اجتماعی، ترجمة حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران: دانشگاه تهران.
[5] ترکمان، احمد؛ قائد، مجتبی (1396). «پاتوق، فضای جمعی شهری و معماری و محل تعاملات اجتماعی و فرهنگی»، نشریة پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، س 8، ش 31، ص 225ـ248.
[6] ترکمه، آیدین (1393). درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، تهران: تیسا.
[7] حسینی، محمدرضا؛ پاک‏گهر، علیرضا (1388). «مطالعة موردی پدیدة کوچه‏نشینی زنان شهر یزد»، نشریة نظم و امنیت انتظامی، س 2، ش 2، ص 113ـ128.
[8] ربیعی، کامران (1385). «ورود زنان به عرصة عمومی در فرایند تاریخ اجتماعی ایران»، همایش بین‌المللی نقش زنان در توسعة علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، اصفهان: مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه اصفهان.
[9] علی‌قنبری، زهرا؛ نصر، طاهره (1395). «نقش قرارگاه‏های رفتاری در شکل‏گیری پاتوق‏های شهری»، همایش ملی پژوهش‏های کاربردی در افق‏های نوین عمران و معماری.
[10] فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.
[11] فکوهی، ناصر (1390). انسان‌شناسی شهری، تهران: نی.
[ 12] فیاض، ابراهیم؛ دستوری، مژگان (1388). «گونه‏شناسی هیئت‏های مذهبی زنانه در تهران»، نامة علوم اجتماعی. ش 36، ص 179-205.
[13] کاشی، غلامرضا (1390). «تحلیل فضا به‌مثابة گفتمان‏کاوی میدان»، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، ش2، ص101ـ129.
[14]کلانی، مانی (1386). «گفت‏و‏گوهای شکل گرفته در پاتوق‏ها فرصتی برای مقاومت جوانان»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، س 3، ش10، ص 131-162.
[15] کیویستو، پیتر (1378). اندیشه‏های بنیادی در جامعه‏شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نی.
[16] لاجوردی، هاله (1384). «نظریه‌های زندگی روزمره»، نامة علوم اجتماعی، ش26، ص123ـ140.
[17] نظام‏آبادی، مریم (1386). «کافی‏شاپ‌نشینی در میان زنان جوان تهرانی، معانی، انگیزه‏ها، کارکردها»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، رشتة جامعه‏شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
[18] نظام بهرامی، کمیل (1381). «گفت‌و‌گو در اندیشة یورگن هابرماس»، فصل‌نامة مطالعات ملی، س4، ش12، ص89ـ108.
[19] Aitken, s. (2001). Geographic of young people, the morally contested spaces of indentity, Landan and newyork: Routledge.
[20] Cohn , Margaret, (2003). radical space: building the house of the people, new york:comel university press
[21] Carr, Stephen, M Francis, L G Rivlin, and A M Stone (1992). public Space. Cambridge University Press.
[22] De certeau, M. (1984). The practice of everyday life, Bakeley, Clif press.
[23] Gardiner, E Michael (2000). critiques of everyday life, newyork, Routledge.
[24] Green, Eileen (1998). “young women and public leisure spaces”, leisure studies, volume 17, PP 171ـ185.
[25] Lefebvre, H. (1971). Everyday Life in the Modern World, London, Allen Lane The Penguin Press.
[26] Lefebvre, H. (1991a). Critique of Everyday Life, London, Verso.
[27] Lefebvre, H. (1991b). The Production of Space, Oxford, Blackwell.
[28] Lefebvre, H. (1996). Writings on Cities, Oxford, Blackwell.
[29] Lefebvre, Henri (2009). State, Space, World, Selected Essays, Edited by Neil Brenner and Stuart.
[30] Ortiz, Anna and Maria Dolors Garcia (2004). “Women's use of public space and sense of place in the Raval (Barcelona)”, Geojournal, volume 61, PP 219ـ227.
[31] Perlman Schoenberg, Sandra (1980). “Some Trends in the Community Participation of Women in Their Neighborhoods”, journal of women in culture and society, vol15, PP 261ـ268.
[32] Sophie, Waston (2005). bodies. Genderes. Cities. city. analysis of urbun trends, culture, theory, policy, action.
[33] Vaiou, dina (2006). women, neighborhoods and everydaylife, urban studies magazine.
[34] Whiston Risa and xiuming Jin (2014). “women doing friends hip , an analysis of women leisure as a site of identity” social and cultural Geography, volume 15, PP 449ـ469.