نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات زنان، دکتری حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری مطالعات زنان (گرایش حقوق زن در اسلام)، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در جوامع توسعه‌یافته، حق بر سلامت مفهوم وسیعی یافته و حق دسترسی به آن در ابعاد مختلف بازتعریف می‌شود. تبیین حق بر سلامت زنان تحت‌تأثیر جنسیت و تجربة تغییرات متعدد در طول دوره‏های زندگی آنان، واجد اهمیت خاص است و نیازمند ایجاد ساختار جدید مبتنی بر آگاهی و معرفت دقیق بر نیازها و عوامل مؤثر بر آن است. در اندیشة حقوق عمومی، تأمین سلامت همگانی و حفظ بهداشت شهروندان از تکالیف اساسی دولت‏هاست که مداخلة دولت شامل طیف وسیعی از اقدامات در راستای ارتقای سطح سلامت از طریق تدوین قوانین و نظارت بر آن‏ها و با هدف اجرای فرایندها و سیاست‏های کلان اثربخش در این حوزه می‏شود. این پژوهش، که با هدف شناسایی ابعاد مختلف حق بر سلامت زنان و تکالیف دولت‌ها نگاشته شده است، از نظر نوع کیفی و به لحاظ روش به صورت توصیف و تحلیل اسناد مربوطه انجام شده است. حق بر سلامت زنان را در ابعاد متعدد جسمی، معنوی، روانی، اجتماعی، شغلی، زیست‌محیطی و فکری شناسایی و شاخص‌سازی کرده است. یافته‏های تحقیق و بررسی اسناد بالا‌دستی و سیاست‌گذاری‏های کلان حاکی از آن است که نه‌تنها قوانین موجود فاقد اثر‌بخشی لازم در عمل و اجرا هستند، بلکه از جنبة ماهوی صرفاً به برخی از ابعاد حق بر سلامت زنان توجه شده است. بنابراین تدوین برنامة جامع تقنینی سلامت زنان در همة حوزه‌ها مبتنی بر سیاست‏های کلان تحول‌محور به‌منزلة یکی از شاخص‏های توسعه‌یافتگی ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptual development of women's right to health and its analysis in Micro and macro policies

نویسندگان [English]

  • Hajar Azari 1
  • Leila Bahrami 2

1 Assistant Professor at Tarbiat Modares University, Faculty of humanities

2 Tarbiat Modares University Women Education Department

چکیده [English]

In developed societies, the right to health has gained a broad meaning and different countries have redefined it in various dimensions. Explaining the right to women's health influenced by gender and experiencing multiple changes during their lifetime is of particular importance and requires the creation of a new structure based on accurate knowledge and awareness of the needs and the factors affecting it. In public law, the securement of public health and maintaining the health of citizens are among the fundamental responsibility of states. Government intervention includes a wide range of measures to improve health through the formulation and monitoring of laws and the implementation of macro- policies in this area.
This qualitative research, has been conducted by describing and analyzing the relevant Micro and macro documents and has identified the right to women's health in various and high important dimensions such as physical, spiritual, psychological, social, occupational, environmental and intellectual dimensions. The findings of the research and review of upstream documents and macro-policies indicate that only some aspects of the right to women's health have been identified and regulated, therefore the development of a comprehensive legislative program for women's right to health in all areas is essential based on macro-transformative policies as one of the indicators of development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right to Health
  • Health system
  • Gender
  • Policy
  • Micro and macro policies
[1] احمدی، بتول؛ باباشاهی، سعیده (1392). «مدیریت سلامت زنان: توسعة سیاست‏ها و تحقیقات و خدمات»، پژوهش رفاه اجتماعی، س12، ش47، ص29ـ59.
[2] احمدی، بتول و همکاران (1392). «چارچوب نظری سلامت زنان ایران: مدل فرمهر»، مجلة پژوهشی حکیم، دورة 16، ش4، ص337ـ348.
[3] اصغرنیا، مرتضی (1395). «چالش‏ها و الزامات دولت در تنظیم مقررات در حوزة سلامت»، حقوق پزشکی، س10، ش37، ص36ـ57.
[4] بخارایی، احمد و همکاران (1394). «مطالعة جامعه‌شناختی سلامت اجتماعی زنان و عوامل مؤثر بر آن»، جامعه‌شناسی معاصر، س4، ش7، ص29ـ54.
[5] توکل، محمد (1393). «سلامت اجتماعی، ابعاد، محورها و شاخص‏ها در مطالعات جهانی و ایرانی»، فصل‌نامة اخلاق زیستی، س4، ش14، ص115ـ135.
[6] جاوید، احسان؛ نیاورانی، صابر (1392). «قلمرو حق سلامتی در نظام بین‌المللی حقوق بشر»، پژوهش‌نامة حقوق عمومی، س15، ش41، ص47ـ70.
[7] راسخ، محمد (1398). حق و مصلحت، ج1، تهران: نی.
[8] رضایی، نسرین و همکاران (1394). «شناسایی ابعاد سلامت زنان ایرانی، مرور مطالعات کیفی»، پژوهشپرستاری، دورة 10، ش3، ص118ـ130.
[9] زیاری، کرامت‏الله و همکاران (1396). «بررسی و تحلیل بر شاخص‏های محیطی اثرگذار بر سلامت زیست‏شهری در کلان‏شهر قم»، جغرافیا و آمایش شهری، شمارة 25، ص 38-19
[10] سام‌آرام، عزت‌الله (1391). «سلامت اجتماعی، نظریة محوری مددکاری اجتماعی»، پژوهش‌نامة مددکاری اجتماعی، ش ‌اول، ص23ـ52.
[11] ـــــــــ (1392). سلامت معنوی؛ «چارچوب، محدوده و مؤلفه‏های مبتنی بر آموزه‏های اسلام»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، ش14، ص1ـ26.
[12] سند چشم‏انداز بیست‏ساله (1384). مجمع تشخیص مصلحت نظام.
[13] سیاست‏ها و راهبردهای ارتقای سلامت زنان (1386). شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.
[14] سیاست‏های کلی خانواده (1395). ابلاغ‌شده از سوی رهبر انقلاب.
[15] شاخص‏های عدالت جنسیتی (1398). معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری.
[16] عقیلیان، نادر و همکاران (1397). «اثر اندیشه‏های حقوقی در تبیین سیاست‏های تضمینی در حوزة سلامت»، آموزش و سلامت جامعه، دورة 6، ش ‌اول، ص 56ـ61.
[17] صباغ، صمد و همکاران (1390). «سنجش سلامت اجتماعی و عوامل مرتبط با آن بین خانوارهای شهر تبریز»، مطالعات جامعه‌شناسی، س3، ش10، ص27ـ44.
[18] کاتوزیان، ناصر (1381). مقدمة علم حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
[19] فرزدی، فرانک و همکاران (1396). «دین و معنویت در مدل سلامت زنان ایران: مدل فرمهر»، پایش، س16، ش5، ص587ـ594.
[20] فیروزی، محمد‌رضا و همکاران (1395). «تعیین شاخص‏های سلامت روانی اجتماعی در کودکان و نوجوانان استان کهگیلویه و بویر‌احمد»، ارمغان دانش، دورة 21، ش8، ص804ـ817.
[21] قاضی‌نژاد، مریم؛ سنگری، هاجر (1395). «رابطة شغل و سلامت اجتماعی زنان»، زن در توسعه و سیاست، دورة 14، ش3، ص273ـ288.
[22] نصرالله‌پور شیروانی، سیدداوود؛ سیمین موعودی (1392). «سیاست‏گذاری مبتنی بر شواهد در نظام سلامت و دستاوردها و چالش‏های آن در ایران»، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بابل.
[23] نقشة تحول نظام سلامت مبتنی بر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (1390). وزارت بهداشت.
[24] متقی، سمیرا و همکاران (1396). «ماهیت حق بر سلامت و جایگاه دولت در تحقق آن»، پژوهش‌نامة حقوق اسلامی، س18، ش2، ص123ـ148.
[25] معلوف، لویس (1373). المنجد الابجدی، ترجمة قاسم بوستانی، تهران: فقیه.
[26] مدیری، فاطمه و همکاران (1396). «بررسی سلامت اجتماعی و عوامل اثرگذار بر آن»، فصل‌نامة توسعة اجتماعی، دورة 12، ش 2، ص7ـ28.
[27] مهرآیین، محمد‌رضا و همکاران (1395). «بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و سلامت روان»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، س7، ش اول، ص125ـ146.
[28] منشور حقوق و مسئولیت‏های زنان (1384). شورای انقلاب فرهنگی.
[29] موسوی بجنوردی، محمد؛ داورزنی، محسن (1394). «پزشک خانواده، تحقق عدالت در سلامت با رویکردی به آرای امام خمینی»، پژوهش‌نامة متین، س17، ش64، ص27ـ51.
[30] هزارجریبی، جعفر؛ مرادی، سجاد (1393). «نشاط اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، مطالعات ملی، ش60، ص3ـ26.
[31] Arcaya. C.Mariana, Alyassa L. Arcaya (2015). “Inequalities in health: definitions, concepts and Theories”, Global health action, Volume8, Issue 1, PP 1-12, Swden.
[32] Abbott, R.A, Jones.j(2015), Are you balancing the 7 dimension of wellness, University of Wisconsin.
[33] Duran Bonnie, Halstrelinick (2019). “Progress in Community Health Partnership: Research/ Education and Action”, Jhons Hopkins university press/ Volume 13, Issue 4. PP 353- 358.
[34] Dezutter, Jessie (2017). “Chronic pain care: The importance of a biopsychosocial-existential approach”, The international journal of psychiatry in medicine, vol, PP 563-575.
[35] Elias, Ana Catrina(2015), The biopsychosocial spiritual model applied to the treatment of women with breast cancer, through RIME intervention, complementary therapies in clinical practice, V21, PP 1-6
[36] Galdersi, Silvana and other (2019). “Toward a new definition of Mental health Association for the Improvement of Mental health programs”, Geneva, Switzerland, PP 231-235.
[37] Hawkins, M, Jared(2019),  Incorporating Biopsychosocial-Spiritual Resources in Emotionally Focused Couple Therapy, contemporary family therapy,V42, PP 217-227
[38] Marmot ,Michael (2014). “Social determinants of health equality”, American journal of public health, vol 104, PP 517-520.
[39] Marmot , Michael (2012). “Fair society, healthy lives”, Public health, vol 126, PP 4-10.
[40] Kalid Asia, Mahwesh Arooj Naz (2019). A Clinical Study On the effectiveness of biopsychosocial Spiritual treatment approach for diabetic patients, jpma Journal, PP 1-4
[41] Keys, Coeylee (2004). “Social well –being in the united states”, A descriptive psychology , vol 61, PP 121-190.
[42] Lyioha.O.Irehobhude (2019). Woman's health and limits of law, Taylor: Francis Group, Routledge.
[43] Manwell A Lauria and other (2015). “What is Mental health? Evidence Towards a new definition from a mixed methods multidisciplinary international survey”, BMJ, PP 1-11, 332-340.
[44] Rose boom j Tessa (2019). “Why achieving gender equality is of Fundamental importance to improve the health and wellbeing of Future generations: Do Had perspective”, journal of Development origins of Health and Disease, Amsterdam, PP 1-4.
[45] Taylor,Lou Ella, (2013). “A Biopsychosocial-Spiritual Model of Chronic Pain in Adults with Sickle Cell Disease”, Pain management nursing, vol 14, PP 287-301.
[46] Saad, Marchlo(2017), Are We Ready for a True Biopsychosocial–Spiritual Model? The Many Meanings of “Spiritual”,MDPI,vol 4www.who.int.
[47] Wright.O.Kallio, Kelly A.Dagan (2019). Using qualitative research article to talk about gender and race inequities in health care, communication teacher.
[48] The Charter of the United Nations, 1945.
[49] The Convention on the Elimination of All Forms of discrimination against women, 1979.
[50] The International Convention on Elimination of All Forms of racial Discrimination, 1979.
[51] The International Convent on Economic, Social And Cultural Right's, 1966.
[52] The WHO Special Initiative For Mental Health (2019-2023). World Health Organization.
[53] Sustainable Development Goals (SDG). 2015.
[54] The Universal Declaration of Human Right, 1948.
[55] The Ottawa charter for Health promotion, 1986.
[56] T.Merriam –webseter,1989/merrian-webster.com
[57] The New Oxford Dictionary of English (NODE), 2000/ Oxford University Press.com
[58] www.who.net
[59] WHO QOL- BREF,1991/www.who.net
[60] WHO QOL- 100,1991/www.who.net
[61] www.un.org.ir
[62] www.cila.ir
[63] www.parliran.ir
[64] www.maslahat.ir
[65] http://www.ams.ac.ir