نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه ‏شناسی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، گرمسار، ایران

2 دانشیار جامعه‏ شناسی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، گرمسار، ایران

چکیده

پرسش آغازین این پژوهش عبارت است از «زنان متأهلی که همسر خود را از دست می‏دهند، چگونه هویت خود را بازتعریف می‏کنند؟» این پژوهش بر پایة رهیافت نظریة داده‌بنیاد انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبة نیمه‌ساخت‏یافته سیر زندگی و مشاهده است. نظریات گیدنز، کاستلز، جنکینز و گیلیگان در بازتعریف هویت بررسی شد. حجم نمونه 21 نفر از زنان «همسر از دست داده» است که با نمونه‏گیری هدفمند و نظری در دو محلة افسریه (منطقة 15تهران) و عباس‌آباد (منطقة 6 تهران) انجام شد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که زنان پس از قرارگرفتن در موقعیت زن همسر از دست داده و سپری‌کردن دوران سوگواری، در موقعیت زن «همسر از دست داده» قرار می‏گیرند. با توجه به داده‏ها، سه مقولة هویتی اصلی در‌بارة این زنان شناسایی شد که عبارت‌اند از: 1. زنان همسر از دست دادة شاد، 2. زنان همسر از دست دادة غمگین و 3. زنان همسر از دست دادة سرگردان. زنان شاد به زیر‌مقوله‏های 1. زنان همسر از دست دادة شاد حمایت‏طلب، 2. زنان همسر از دست دادة شاد مستقل و 3. زنان همسر از دست دادة شاد مقاوم دسته‏بندی می‌شوند. بازتعریف هویت زنان همسر از دست داده در پنج الگوی پارادایمی 1. زن فناشده، 2. زن حمایت‏طلب، 3. زن تنها، 4. زن مقاوم و 5. زن مستقل قرار می‏گیرند. تعمق در روند شکل‏بندی هویت جنسیتی زنان همسر از دست داده، نشان می‏دهد که بازتعریف هویت آنان تحت‌تأثیر منابع اقتصادی فرهنگی و اجتماعی، روابط خانوادگی، سن و وجه مادری «زنان همسر از دست داده» است. هیچ‌یک از پنج الگوی پارادایمی در دو محله مسلط نبود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Redefining Identity for Women Who Lost Their Spouses: A research in districts of Afsariyeh and Abbasabad Tehran

نویسندگان [English]

  • Mozhgan Boolouri 1
  • Soheila Alirezanejad 2

1 Ph.D. candidate department of sociology Islamic Azad University, Garmsar Iran

2 faculty member, Islamic Azad University

چکیده [English]

The precise question of this research is: «How does the experience of women who lost their spouses effect on redefining of their gender identity? » this research was designed by using grounded theory. Data was gathered by using semi-structured interviews and observation. The sample includes 21 women without spouse who live in two neighborhoods of Abbassabad and Afsariye in Tehran city. Targeted sampling and theoretical sampling were used for sample selection. All data were collected and analyzed in social stages of open, axial and selective coding. The research findings showed that women after being in the position of losing husband, going through a period of grief. According to the data, three main categories of identity about women were identified, which are in three groups: 1) happy widows, 2)sad widows, and 3)wandering widows. Happy widows categorize in: dependent, warrior, and independent women. Redifining identity of women without a spouse is in five different paradigms. These paradigms are 1)-perished woman 2) Dependent woman 3) lonely woman 4) Warrior woman 5) Independent woman. The process of achieving gender identity of women without a spouse affected by the circumstances in which they are available, such as access to economic, cultural and social resources, motherhood, age and the formation of a relationship with their own family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Women without a spouse"
  • " Gender Identity"
  • " Redefining Identity"
[1] آقاجانی، زهرا و همکاران (1396). «فرایند برساخت هویت زنان در جریان طلاق: در تقدس خانواده و قبح طلاق (مطالعة موردی: دانشجویان زن رشته‏های علوم اجتماعی دانشگاه‏های تهران)»، فصل‌نامة توسعة اجتماعی، دورة 11، ش 3، ص 129ـ166.
[2] ابوت، پاملا؛ کلر، والاس (1398). جامعه‌شناسی زنان، ترجمة منیژه نجم‌عراقی، چ3، تهران: نی.
[3] ازکیا، مصطفی و همکاران (1390). روش‏های کاربردی تحقیق، تهران: کیهان.
[4] اشتراوس، آنسلم؛ کوربین، جولیت(1385). اصل روش تحقیق- کیفی: نظریه مبانی رویه‏ها و شیوه‏ها، ترجمة بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[5] جلایی‏پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال (1394). نظریه‏های متأخر جامعه‏شناسی، چ6، تهران: نی.
[6] جنکینز، ریچارد (1396). هویت اجتماعی، ترجمة نازنین میرزابیگی، چ3، تهران: مرکز.
[7] دوبوار، سیمون (1385). جنس دوم، ترجمة قاسم صنعوی، چ7، تهران: توس.
[8] ریتزر، جورج ؛گودمن و داگلاس جی (1393). نظریة‏ جامعه‏شناسی مدرن، ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‏زاده، تهران: جامعه‏شناسان.
[9] علیرضانژاد، سهیلا (1396). اصول اخلاقی در پژوهش‏های اجتماعی، گرمسار: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
[10] عنایت‏زاده، لیلا (1397). بازتجرد زنان؛ فصل فاجعه یا شروع مجدد، تهران: جامعه‏شناسان.
[11] کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات قدرت هویت، ترجمة حسن چاوشیان، چ6، تهران: طرح نو.
[12] کرمانی، مهدی و همکاران (1392). «عوامل مؤثر بر توانمندی زنان سرپرست خانوار»، مجلة جامعه‏شناسی ایران، دورة 14، ش 3، ص 116ـ148.
[13] گیدنز، آنتونی (1378). جامعه‏شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، چ7، تهران: نی.
[14] ــــــــ (1387). تجدد و تشخص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمة ناصر موفقیان، چ5، تهران: نی.
[15] ملایی‏نژاد، میترا و همکاران (1396). «تجربیات‌زیستة بیوه‌زنان از چالش‏های مرتبط با نیازهای عاطفی و جنسی: یک مطالعة پدیدار‏شناسی»، مجلة زنان مامایی و نازایی ایران، دورة 20، ش 6، ص 80ـ95.
[16] همتی، رضا؛ کریمی، معصومه (1397). «زنان مطلقه و تجربة سرپرستی خانوار (نمونة موردی زنان مطلقة سرپرست خانوار شهر فارسان)»، پژوهش‏نامة زنان، س 9، ش 2، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ص 181ـ211.
[17] Carr,Deborah (2004). “The Desire to Date and Remarry Among olderwidowsand widowers”, Journal of Marriage and Family, Vol. 66, Issue 4, PP 1051-1068.
[18] Hegland, Mary Elaine ,Sarraf, Zahra and Shahbazi, Mohammad (2007). “Modernization and social change the impact on Iranian elderly social networks and care system” , Anthropology Of Middle East, Berghahn Journals, Vol. 2, No. 2, PP 55-73.
[19] Robert, Rudolf and sung-jin, Kang (2011). “Adaptation under Tradition Gender Roles: testing the Baseline hypothesis in South Korea”,Courant research cenre-poverty,equity and growth , Gottingen university,No. 101, PP.123-155.
[20] Smith, Sara (2010). problems of social adjustment of Divorced andwidowed women in urban Area, social connectedness and retirement: Department of sociology Aligarh Muslim university: Aligarh (India).
[21] Van Den Hoonaard (2009). “ Widower’s strategies of self-representation during research interview”, Ageing and society,cambridge, vol.29,Issue 2, PP 257-276.