نویسندگان

• سید کاظم موسوی ¹
• اشرف خسروی ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات¬فارسی دانشکده ادبیات و علوم¬انسانی دانشگاه شهرکرد

² دانشجوی کارشناسی¬ارشد ادبیات فارسی

چکیده

شاهنامه فردوسی از ارزنده‌ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه‌های مختلف قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند و افتخارآمیز را می‌توان از جهت زبان و ادبیات، جامعه‌شناسی، اسطوره‌شناسی، داستان‌پردازی و سایر زمینه‌ها تحلیل کرد. یکی از زمینه‌های به نسبت جدید که می‌تواند بستر پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به‌دست دهد، روان‌کاوی و روان‌شناسی است. از روان‌کاوان و روان‌شناسان برجسته و صاحب‌نظر دوران اخیر که آرا و نظرات او در بررسی آثار ادبی مشرق‌زمین مفید و قابل استفاده است، کارل گوستاو یونگ است. آنیما (وجود مادینه) از مهم‌ترین موضوعات نظریه روان‌شناسی تحلیلی شخصیت اوست که به گفته وی به صورت‌های دوگانه سازنده و ویران‌گر نمود پیدا می‌کند. زنان در شاهنامه در کنار داشتن جلوه‌های بیرونی و اجتماعی خود می‌توانند به گونه‌ای نمودهای دو‌گانه آنیما باشند که در ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی وجود داشته و در اسطوره و پس از آن در حماسه پدیدار شده‌اند. سودابه و زنان گمراه‌کننده هفت‌خوان، آنیمای منفی و فرانک، فرنگیس، رودابه و سیندخت آنیمای مثبت ناخود آگاه‌اند که در حماسه نقش و کارکرد مهمی ایفا می‌کنند. خواهران توأمانی (پاکیزه رویان جمشید و خواهران اسفندیار) که در شاهنامه به اسارت درمی‌آیند و سپس آزاد می‌شوند بیانگر این نکته‌اند که آنیما در برخورد با خودآگاه می‌تواند دگرگون شود و از حالت آفرینندگی و پاکی به اسارت و ناپاکی درآید و دوباره در برخورد با یک خودآگاه نیک به حالت اولیه خود باز گردد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده‌است.

کلیدواژه‌ها

• شاهنامه
• ناخودآگاه جمعی
• آنیما
• آنیموس
• خواهران توأمان
• اسطوره
• روان‌شناسی شخصیت

عنوان مقاله [English]

Anima and Image of Women in Shahnameh

چکیده [English]

Ferdowsi's Shahname (one of the most valuable literary works in Iran and in the world) can be studied from different viewpoints. This important literary work can be analyzed from various dimensions including literature, sociology, mythology and elements of the story. One quite new aspect which can lay the ground for research in Shahnameh and can be very useful and give great results to us is psychology and psychoanalysis. Karl Gustav Jung is an outstanding figure and prominent scholar of psychology in recent centuries and his views are very useful in studies of literary eastern works. Anima is one of his most important views regarding social unconscious and has also been applied in myth and epic. Anima can have a dual aspect, it can be creative and maker or contrary killer and ruinous (positive and negative). In Shahname women can be considered both as creative and ruinous Animas, such as Sowdabe and misleader women in the seven exploit (Haft khan) who are fatal, ruinous and are thus negative anima; and Faranak, Farangis, Roodabe and Sindokht who are creative and savior animas and thus positive anima that play special roles in epic.
Twins sisters in Shahname (Jamshid's daughters and Esfandear's sisters) who were captured by Zahhak and Arjasp and freed by Fereidoon and Esfandear, show that conscious can change anima and it can become both fatal and savior. This subject will be researched in this essay briefly.

کلیدواژه‌ها [English]

• Shahnameh
• Social Unconscious
• Anima
• Animos
• Twins Sisters
• myth
• Psychological Personality