نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه الزهرا

2 دانشجوی دکتری جامعه‏شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

زنان یکی از گروه‏های هدف در برنامه‌های فقرزدایی‌اند؛ به‌ویژه زنان مطلقه و همسرفوت‌شده که به‌واسطۀ شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه با مسئلۀ فقر بیشتر درگیرند. این پژوهش درصدد سنجش عوامل مؤثر بر فقرزدایی و توانمندسازی زنان مطلقه و بیوۀ شهرستان سلسله (به‌منزلۀ یکی از شهرستان‌های محروم) است. جامعۀ آماری تحقیق، زنان مطلقه و همسرفوت‌شدۀ شهرستان سلسله است. حجم نمونه به روش خوشه‏ای و تصادفی 120 نفر و از ابزار پرسش‌نامه برای جمع‏آوری داده‏ها استفاده شد. برای تحلیل داده‏ها نیز از آمارهای رواسپیرمن، تا اوبی کندال و رگرسیون گام‏به‏گام و همچنین در قالب مدل‌سازی معادلات ساختاری، از نرم‏افزار آموس استفاده شد. یافته‏های پژوهش نشان داد بین میزان وام‏های کم‌بهره، طرح‏های خوداشتغالی، آموزش عمومی و مهارت‏آموزی و فقرزدایی زنان رابطۀ معناداری وجود دارد. نقش کمک‏های غیرنقدی کمیتۀ امداد امام خمینی(ره) بر فقرزدایی زنان تأیید نشد. یافته‏ها، در صورت تأکید بر وام‏های کم‌بهره و مشارکت‌دادن زنان در طرح‏های خوداشتغالی و مهارت‏آموزی و آموزش عمومی، از کارکردی مثبت بر عمل‌کرد این سازمان در فقرزدایی زنان حکایت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the relationship between economic, cultural and educational factors and poverty alleviation of women (Case study: Divorced women and widows of Aleshtar city)

نویسندگان [English]

  • Hussein Raghfar 1
  • Mehdi Soleimani 2

1 Associate Professor, Faculty of Economics, Al-Zahra University, Iran

2 PhD Student in Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

The present research aims to study the relationship between cultural, social and economic factors conducted by imam Khomeini Relief Committee and poverty alleviation among divorced women and widows. To do so, divorced women and widows from Aleshtar city were chosen as the statistical society of the research. 120 subjects were randomly selected using clustering method. Questionnaire was used to collect data. To analyze data, spearman coefficient, Kendalls Tau-b, and step- regression statics were used. Also, Amos software was used in structural equations modeling frame. The research results showed that there is a significant relationship between the extent of low-interest loans, self- employment plans, and public training and widows and divorced women`s poverty alleviation. Also, the role of Relief Commite`s non-monetary helps in women`s poverty alleviation was not verified. The findings imply that the emphasis on low-interest loans and women`s participation in self- employment, training and public education programs has a positive effect on this organization`s performance to alleviate women`s poverty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • divorced women and widows
  • public training
  • Relief Committee
  • self- employment plan
  • Skill training
1] ازکیا، مصطفی (1381). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: کلمه.
[2] افشاری‌منفرد، ژاله (1379). «بررسی آثار روان‌شناختی طلاق و از‌هم‌گسیختگی خانواده بر روی گروهی از نوجوانان شهر تهران»، خلاصة مقالات نخستین همایش سراسری علل و پیامدهای طلاق اصفهان، سازمان بهزیستی استان اصفهان.
[3] آرائی، س. م. م. (1384). «آسیب‏شناسی برنامه‌های فقرزدایی در ایران»، فصل‌نامۀ رفاه اجتماعی، دورۀ 5، ش 18.
[4] بختیاری، آمنه؛ محبی، فاطمه (1385). «حکومت و زنان سرپرست خانوار»، فصل‌نامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان، ش24.
[5] تاتینا بلداجی، ام لیلا؛ فروزان، آمنه؛ رفیعی، حسن (1389). «کیفیت زندگی زنان سرپرست خانواده تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل خدماتی»، فصل‌نامۀ علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، س 11، ش 40.
[6] حسینی، سید احمد؛ فروزان، ستاره؛ امیرفریار، معصومه (1388). «بررسی سلامت روان زنان سرپرستخانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر تهران»، فصل‌نامۀ پژوهش اجتماعی، س2، ش 3، ص 137.
[7] حفاریان، لیلا (1386). «مقایسۀ عزت نفس، شادمانی، کیفیت زندگی و امید به زندگی زنان مطلقه و غیر‌مطلقۀ شیراز»، پایان‌نامۀ ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
[8] راغفر، حسین؛ ابراهیمی، زهرا (1386). «فقر در ایران طی سال‌های 1368ـ1383»، مجلۀ رفاه اجتماعی، ش 24.
[9] راغفر، حسین؛ صانعی (1389). «اندازه‏گیری آسیب‌پذیری خانوارها در مقابل فقر در شهر تهران: یک روش شناسایی خانوارهای محروم»، فصل‌نامة رفاه اجتماعی، س 10، ص 389ـ427، ش38.
[10] راغفر، حسین (1386). «فقر در ایران طی سال‌های 1368 ـ1383»، فصل‌نامۀ نگاه اجتماعی، س 6، ش 24.
[11] رستمی تبریزی، لمیاء ( 1388). حمایت قانونی از زنان سرپرست خانوار (مطالعۀ موردی انگلستان، و امریکا)، دومین همایش توانمند‌سازی زنان و توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار، تهران.
[12] رفیعیان، م.؛ شاهین‌راد، م (1387). «راهبرد توسعة شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعة شهری (با تأکید بر برنامة راهبردی شهر کرمان)»، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، س 6، ش 4، ص 29.
[13] سالاری‌فر، محمدرضا (1388). «تبیین علل و زمینه‌های خشونت خانگی»، دو‌فصل‌نامۀ علمی تخصصی مطالعات اسلام و روان‌شناختی، س3، ش 4، ص 41.
[14] شادی‌طلب، ژاله (1381). توسعه و چالش‌های زنان ایران، تهران، قطره.
[15] شادی‌طلب، ژاله؛ گرائی‌نژاد، علیرضا (1383). «فقر زنان سرپرست خانوار»، فصل‌نامۀ پژوهش زنان، دورۀ 2، ش اول، بهار.
[16] شادی‌طلب، ژاله و دیگران )1384). «فقر درآمدی فقط یک جنبه از فقر زنان سرپرست خانوار»، فصل‌نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 4
[17] صادقی، فسایی، سهیلا؛ ایثاری، مریم (1391). «تحلیل جنسیتی از زندگی پس از طلاق: مطالعۀ کیفی»، زن در توسعه و سیاست، پژوهش زنان، دورۀ 10، ش 3، پیاپی 38.
[18] عظیمی، میکائیل (1387). کاهش فقر از طریق بنگاه‌های کوچک، کار و جامعه، ش 100، مهر.
[19] قانعی‌راد، محمد‌امین (1384). «رویکرد توسعۀ اجتماعی به برنامه‌های فقرزدایی در ایران»، فصل‌نامه رفاه اجتماعی، ش 18، پاییز 1384.
[20] کاظمی‏پور، شهلا (1388). «تحلیلی بر فرصت‏های اشتغال زنان سرپرست خانوار»، دومین همایش توانمندی زنان و توان‌افزایی زنان سرپرست خانواده، تهران.
[21] کوزر، لوئیس )1384). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‏شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[22] لانگه، سارا (1372). معیارهایی برای تواناسازی زنان، نقش زنان در توسعه، تهران: روشنگران.
[23] محمدی، زهرا (1385)، زنان سرپرست خانوار، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
[24] محمودی، وحید (1386). اندازه‌گیری فقر و توزیع درآمد در ایران، تهران: سمت.
[25] محمودیان، نوشاد (1382). «بررسی مقایسة میزان پرخاش‌گری کودکان و رابطۀ آن با وضعیت طلاق والدین»، پایان‌نامة کارشناسی روا‌ن‌شناسی عمومی، دانشگاه اصفهان.
[26] مدنی، سعید (1379).«آسیب‌ها، انحرافات اجتماعی و فقر در ایران»، مجموعه مقالات فقر در ایران، تهران: انتشارات علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
[27] مطیع، ناهید (1385). «فرصت‏های کودکان در خانواده‌های زن‌سرپرست»، یونیسف، مجلۀ زنان، ش 53 و 54.
[28] ملک‌محمودی الیگودرزی، امیر )1389). پس از طلاق،اصفهان: انتشارات شهید حسین فهمیده.
[29] نجاتی آجی‌بیشه، مصطفی (1387). «تصویربرداری فوق فعال از آینده براسا‌س سند ملی توسعۀ امورجوانان (مورد مطالعه: فقر شهری)»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران، (منتشر‌نشده).
[30] هنریان، مسعوده؛ یونسی، سید جلال (1390). بررسی علل طلاق در دادگاه‌های خانواده، تهران: مطالعات روان‌شناسی بالینی.
]31[ Adjasi, Charles K.D. & Osei, Kofi A. ,(2007). “poverty profile and correlates of poverty in Ghana”, International journal of economics, vol. 34, no. 7, pp 449-471.
]32[ Bastos, A. et al. (2009). women and poverty: a gender-sensitive approach, Journal of Socio- economics 38, pp 764-778.
]33[ Bowman, Sh. (2007). Low economic statuse is associated with suboptimal intakes of nutritious foods by adults in the national helth and Nutrition examination survey 1999-2002. Nutrition Research. 27(9): pp 515-523.
]34 [Brown, T.A., Confirmatory factor analysis of the Penn State Worry Questionnaire: Multiple factors or method effects? Behaviour Research and Therapy, 2003. 41: pp 411–1426.
]35[ Bullock, S., (1994), “Woman and Work”, London: Zed.
]36[ Buvinic, Mayra. (1995). Investing in women, Washington Dc, international center for research on women.
]37[Curtis, Donald,(2006). “mind sets and methods: poverty strategies and the awkward potential of the enabling state”, international journal of the public sector management, vol. 19, no. 2, pp 150-164.
]38[ Dunning, H. & Janzen, B. & Williams, A. & Abonyi, S. & Jeffery, B. & Rondall, E.J. & Holden, B. &Labonte, R. & Muhajarine, N. & Klein, G. & Carr, T. (2006). A gender analysis of quality of life in Saskatoon ,Saskatchewan. Geo Journal.65(4): pp 393-407.
]39[ Ebrahim, G.J. (2008). “Poverty and the Millennium Development Goals”, Editorial: Journal of Tropical PediatricsVol. 54, No. 1.
]40[ Gergis. A. 1999. " Citizen Economic Empowerment In Botswana Concepts And pprinciple "BIDPA Working Paper No. 22.
]41[ Kline, R.B., Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 3rd ed. 2011, New York: The Guilford Press.
]42 [Lorenz, O.F. & Wickrama, S., K A. & Conger, D.R. & Elder, H.G. (2006).The short-term and decade-long effects of divorce on womens midlifehealth. Journal of Health and social Behaviar [NLM-MEDLINE].47(2):111.
]43[ MacCallum, R.C., J.T. Austin, Applications of structural equation modeling in psychological research. Annual Review of Psychology, 2000. 51: pp 201-226.
]44 [Schreibera, J.B., Reporting Structural Equation Modeling and Confirmatory Factor Analysis Results: A Review. The Journal of Educational Research, 2006. 99.
]45[ Ullah, A. K. M. A. and J. K. Routray (2007). “Rural poverty alleviation through NGO interventions in Bangladesh: how far is the achievement?”, International Journal of Social Economics, Vol. 34 No. 4, , pp 237-248.
]46 [Wickrama, S.KA. & Lorenz, O.F. & Conger, D.R. & Elder, H.G. & Abraham, T.W. & Fang, A.Sh. (2006). Changes in family financial circumstance and the physical health of married and recently divorced mothers. Social Science & Medicine.63(1): pp 123-136