نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه یزد

چکیده

پژوهش حاضر به مطالعة تراژکتوری شکل‏گیری تبعیض جنسیتی در زندگی زنان طبقة متوسط شهر تبریز پرداخته است. با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریة زمینه‏ای و با استفاده از نمونه‏گیری نظری تعدادی از زنان شهر تبریز انتخاب و مطالعه شدند. فرایند نمونه‏گیری نظری تا اشباع داده‏ها ادامه یافت. اطلاعات گردآوری‌شده با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شدند و یافته‏ها در قالب خط داستان (شامل 15 مقولة اصلی و یک مقولة هسته)، مدل پارادایمی ارائه شدند. به‏طور‌کلی، نتایج تحقیق نشان دادند که زنان به واسطة فرهنگ با دوآلیته تبعیض و امید مواجه‌اند. این دوآلیته علاوه بر حاکمیت محدودیت‏های جنسیتی، از فرودست‌انگاری اجتماعی روانی زنان و... نیز منتج می‏شود. در چنین موقعیتی، استراتژی‏های مقابله (اتوپیای بازاندیشانه/ فرودست‌انگاری اجتماعی‌ـ روانی/ بیش‌فعالی) در زنان فعال می‏شود. اما این استراتژی‏ها مخاطراتی نیز برای این زنان به همراه دارند. در‌واقع، زنان در کنار همة تبعیض‏ها و مبارزه برای زدودن آن‌ها به امید رسیدن به جایگاه واقعی‏شان زندگی خودشان را با دوآلیته تبعیض و امید پیش می‏برند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dualism of Discrimination and Hope, a Trajectory of Gender Discrimination among Middle-Class Women in Tabriz, a Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • Ali Ruhani 1
  • Mohadeseh Abedi-Diznab 2

1 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Yazd University

2 Master student of Demography, Yazd University

چکیده [English]

The present study seeks to evaluate the trajectory of the formation of gender discrimination among middle-class women in Tabriz. Using a qualitative approach and grounded theory, a number of women in Tabriz were selected and studied using theoretical sampling. Theoretical sampling continues until data saturation occurs. Data were collected and analyzed using open coding, axial coding and selective coding. The findings were presented in the form of story line (15 main categories and one core category) and paradigm model. In general, the results of the study showed that women are faced with dualism of discrimination and hope due to their culture. This duality is resulted from women's psychosocial subordination in addition to the rule of gender constraints. In such situations, coping strategies (retrospective utopian / psychosocial subordination / hyperactivity) are activated in women. However, these strategies are also associated with some consequences in these women. In fact, women, besides all the discrimination and the struggle to eliminate them, live their lives with duality of discrimination and hope to achieve their real place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gender discrimination
  • gender stereotypes
  • trajectory
  • women
[1] احمدی، حبیب؛ گروسی، سعیده (1383). «بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی بر نابرابری جنسیتی در خانواده‌های شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن»، فصل‌نامة مطالعات زنان، س2، ش6، ص 5ـ30.
[2] اشتراوس، انسلم؛ کوربین، جولیت (1391). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‏ای، تهران: نی.
[3] افشاری، زهرا؛ کاکاوند، سمیرا (1395). اثر نابرابری جنسیتی بر رشد اقتصادی در ایران (با کاربرد داده‏های پانل استانی)، فصل‌نامة مطالعات اجتماعی روانی زنان، س14، ش2، تابستان، ص7ـ33.
[4] امامی نصیر‌محله، علی(1383). «بررسی عوامل مؤثر بر میزان قدرت زنان در تصمیم‌گیری‌های خانواده»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة علوم اجتماعی.
[5] ایمان، محمدتقی (1388). مبانی پارادایمی روش‏های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
[6] بامداد، شیدا (1377). «بررسی عوامل مؤثر بر میزان‌های اشتغال زنان در 252 شهرستان کشور/ سال 1375»، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مجموعه مباحث و مقالات همایش تدوین برنامة سوم توسعه.
[7] بیدار بخت‏نیا، نازنین؛ جرجزاده، علیرضا (1397). «بررسی عوامل مؤثر بر تبعیض جنسیتی دستمزد در ایران»، تحقیقات اقتصادی، دورة 54، ش2، تابستان، ص285ـ301.
[8] حجازی، الهه (1380). «باورهای جنسیتی دانش‌آموزان شهر تهران و رابطة آن با رضایت‌مندی روانی‌ـ اجتماعی»، دفتر توسعه و برنامه‌ریزی امور پرورشی وزارت آموزش و پرورش، تهران.
[9] ریترز، جورج (1386). نظریة جامعه‌شناسی دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
[10] ستوده، هدایت‌الله (1380). روان‌شناسی اجتماعی، تهران: آوای نور.
[11] شجاعی، زهرا (1383). برای زنان فردا، تهران: سوره مهر.
[12] شهشهانی، سهیلا (1380). چارچوب مفهومی جنسیت در مجموعه مقالات نگرشی بر تحلیل جنسیتی ایران، گردآوری نسرین جزنی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[13] عبدی، پریسا (1393). «بررسی نگرش افراد نسبت به تبعیض جنسیتی و عوامل مرتبط با آن مورد مطالعه: افراد متأهل شهر تبریز»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد.
[14] علمی، محمود؛ الیاسی، سارا (1388). «عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی (مورد مطالعه زنان شاغل همسردار شهرستان سراب)»، مجلة مطالعات جامعه‌شناسی، ش2، ص53ـ76.
[15] غفاری، مریم (1377). «زنان، اشتغال یا خانه‌داری، کدام‌یک؟»، تهران: روزنامة همشهری، س6، ش1521.
[16] فرقانی، محمد‌مهدی؛ عبدی، سید عیسی (1395). «بازنمایی زن در جک‏های جنسیتی؛ تحلیل گفتمان انتقادی جک‏های جنسیتی در مورد زنان در شبکه‏های موبایلی»، مجلة مطالعات فرهنگ ارتباطات، دورة 17، ش33، ص31ـ52.
[17] قائمی‌فر، حسین؛ حمایت‌خواه جهرمی، مجتبی (1388). «بررسی تأثیر خانواده بر شکل‌گیری هویت جنسیتی دختران دانشجوی دانشگاه پیام نور جهرم»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، ش3، ص83ـ102.
[18] کشاورز، ناهید (1376). «حریم حساس اشتغال زنان»، مجلة فرهنگ توسعه، س6، ش6.
[19] کوزر، لوئیس (1385). زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[20] گولومبوک، سوزان؛ وش، فی (1378). رشد جنسیت، تهران: ققنوس
[21] گیدنز، آنتونی (1394). جامعه‌شناسی، ترجمة حسین چاوشیان، تهران: نی.
[22] محمدپور، احمد (1389). روش در روش، تهران: جامعه‌شناسان.
[23] میشل، آندره (1376). پیکار با تبعیض جنسی، ترجمة محمدجعفر پوینده، تهران: نگاه.
[24] معصومی، سید مسعود (1384). فمنیسم در یک نگاه، قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).
[25] معینی‌فرد، حشمت‌السادات (1388). «بازنمایی کلیشه‏های جنسیتی در رسانه»، فصل‌نامة تحقیقات فرهنگی، س2، ش7.
[26] مهدی‏زاده، سید محمد (1389). نظریه‏های رسانه، اندیشه‏های رایج و دیدگاه‏های انتقادی، تهران: همشهری.
[27] هادیان، ابراهیم؛ حیدرپور، علی (1387). «توسعة اقتصادی و سهم زنان در نیروی کار؛ مورد ایران 1355ـ1375»، فصل‌نامة جمعیت، ش27 و 28، ص20ـ30.
[28] هولمز، ماری (1387). جنسیت در زندگی روزمره، ترجمة محمد‌مهدی لبیبی، تهران: افکار.
[29] هومین‌فر، الهام (1382). «تحول جامعه‌پذیری جنسیتی»، پژوهش زنان، دورة 1، س3، ش7، ص89ـ113.
[30] Ajala, T. (2017). “Gender discrimination in land ownership and the alleviation of women’s poverty in Nigeria: A call for new equities, International Journal of Discrimination and the Law, Vol.17, No.1. pp. 51–66.
 
[31] Everi J. (1998) “The Gender Gap in Canada: Now You See It, Now You Don’t." Canadian Review of Sociology, Vol. 35, No, 2, pp. 191-220.
[32] Shijithm V.P., and Sekher, T.V. (2017). “‘Unwanted’ is My Name: Culture, Patriarchy and Gender Bias Surrounding the Nakusa Girls of Maharashtra”, Sociological Bulletin, Vol.66. No.1. PP 58–74.