اقتصاد
عطیه هنردوست؛ صبا کریم آبادی
چکیده
لباسپوشیدن و تهیۀ پوشش مناسب یکی از شاخصها و برتریهای انسان است. از آنجا که بانوان، نقشی اساسی در روابط مختلف هر جامعه ایفا میکنند و تمامی برنامههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با عملکرد و پشتیبانی آنان به نتیجۀ مطلوب خواهد رسید، انتخاب نوع پوشش آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. از آنجا که حجاب در دین اسلام و کشور ...
بیشتر
لباسپوشیدن و تهیۀ پوشش مناسب یکی از شاخصها و برتریهای انسان است. از آنجا که بانوان، نقشی اساسی در روابط مختلف هر جامعه ایفا میکنند و تمامی برنامههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با عملکرد و پشتیبانی آنان به نتیجۀ مطلوب خواهد رسید، انتخاب نوع پوشش آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. از آنجا که حجاب در دین اسلام و کشور ایران بهعنوان یک کشور اسلامی جایگاه ویژهای دارد و علاوه بر آن اثرات بسزای اقتصادی و فرهنگی در زندگی فردی و اجتماعی دارد، این مطالعه با استفاده از دادههای دورۀ زمانی 1369-1399 الگوی سیستم تقاضای تقریباً ایدئال (ADIS) را برای چهار نوع کالای حجاب شامل چادر مشکی، چادر نخی، مانتو، روسری و شال در ایران با استفاده از روش پانل دیتا بهصورت تکمعادلهای و سیستمی برآورد میکند. بررسیها نشان میدهد با توجه به معیار خوبی برازش، قدرت توضیحدهندگی مدل سیستمی بیشتر از تکمعادلهای است. درنهایت براساس نتایج، با افزایش درآمد مردم، تمایل آنها بهسوی کالای حجاب باکیفیتتر میرود که این موجب افزایش سهم مخارج کالاهای حجاب میشود. با مقایسۀ کششها در هردو برآورد میتوان به این نتیجه رسید که سهم مخارج کالای روسری و مقنعه به تغییرات درآمد حساستر است.
قاسم زائری؛ فاطمه یوسفی نژاد
چکیده
این مقاله به جایگاه «حجاب» در جهتگیری نیروهای سیاسی و اجتماعی فعال در نهضت ملیکردن صنعت نفت در اواخر دهة 1320 شمسی (1320ـ1330) اختصاص دارد. دهة 1320 و بهویژه تحولات اواخر این دهه، تحتتأثیر دو دسته روندهای بینالمللی و داخلی است: نخست «چرخش استعماری»، و ظهور نظم تازة جهانی پس از جنگ جهانی دوم و نیز بازخیزی اسلامی درنتیجة ...
بیشتر
این مقاله به جایگاه «حجاب» در جهتگیری نیروهای سیاسی و اجتماعی فعال در نهضت ملیکردن صنعت نفت در اواخر دهة 1320 شمسی (1320ـ1330) اختصاص دارد. دهة 1320 و بهویژه تحولات اواخر این دهه، تحتتأثیر دو دسته روندهای بینالمللی و داخلی است: نخست «چرخش استعماری»، و ظهور نظم تازة جهانی پس از جنگ جهانی دوم و نیز بازخیزی اسلامی درنتیجة افول سلطنتهای ملی در کشورهای اسلامی؛ و دوم، احیای نیروهای سرکوبشدة اجتماعی و سیاسی پس از برکناری رضاخان و بازبینی راهبردهای سیاسی و اجتماعی نیروهای متجدد ملیگرا برای عبور از بحران مشروعیت ناشی از ملیگرایی استبدادی رضاخانی. مقاله نشان خواهد داد که در میانة مناقشات بر سر نفت و انتخابات در تحولات آخر این دهه، چگونه مسئلة زنان تحول یافته است و سه راهبرد در میان نیروهای سیاسی و اجتماعی پیرامون موضوع «حجاب» را شرح خواهد داد: راهبرد نادیدهانگاری سیاسی حجاب، راهبرد بیاثرسازی اجتماعی حجاب و راهبرد الزامیسازی حداکثری حجاب. در این مقاله، برای استخراج داده، به منابع و مواضع جبهة ملی ایران، حزب تودة ایران، جامعة مجاهدین اسلام و جمعیت فداییان اسلام رجوع شده و از منابع دست اول تاریخی و تاریخ شفاهی استفاده شده است.
جامعه شناسی
محمدرضا قائمی نیک؛ طیبه نجفی
چکیده
دربارۀ مواجهۀ جامعۀ ایران با پدیدۀ حجاب (بهخصوص حجاب زنانه)، دو دیدگاه بهظاهر متفاوت وجود دارد؛ اول مقاومت مردم در برابر بیحجابی اجباری (کشف حجاب) در دورۀ رضاخان پهلوی و دوم مطابق با برخی از دیدگاهها، واکنش به حجاب اجباری یا قانون حجاب در دورۀ جمهوری اسلامی. در دورۀ اول، در ذیل سیاستهای «تجدد آمرانۀ» غربی، بیحجابی ...
بیشتر
دربارۀ مواجهۀ جامعۀ ایران با پدیدۀ حجاب (بهخصوص حجاب زنانه)، دو دیدگاه بهظاهر متفاوت وجود دارد؛ اول مقاومت مردم در برابر بیحجابی اجباری (کشف حجاب) در دورۀ رضاخان پهلوی و دوم مطابق با برخی از دیدگاهها، واکنش به حجاب اجباری یا قانون حجاب در دورۀ جمهوری اسلامی. در دورۀ اول، در ذیل سیاستهای «تجدد آمرانۀ» غربی، بیحجابی و در دورۀ دوم حجاب امری تحمیلی محسوب میشود. بین این دو دوره، حکومت 37 سالۀ پهلوی دوم قرار دارد که بهرغم استمرار سیاستهای تحمیل بیحجابی، کمتر مورد تحلیل قرار گرفته است. تحمیل بیحجابی در این دوره، برخلاف دورۀ پهلوی اول، مستقیماً در صحنۀ واقعی اجتماعی نبود، بلکه از طریق گسترش تصاویر رسانهای و تبلیغاتی و تأثیر بر ناخودآگاه ذهن کنشگران اجتماعی صورت گرفت. بهعلاوه، این سیاستها از دهۀ 1340 با طرح توسعۀ سرمایهداری پیوند خورد. در این مقاله، برای بیان ویژگی تصویری بیحجابی، از تعبیر «تصویر بیحجابی» استفاده شده است. این تصویر از اندام زنانه یا مردانه عمدتاً تحت تأثیر صنایع سینما و موسیقی پس از جنگ جهانی دوم گسترش یافت. پیش از آن، آشکارشدنِ تصاویر بیحجاب از اندام زنانه یا مردانه چندان رایج نبود یا حداقل نشانۀ تجدد، ترقی و شخصیت تلقی نمیشد. در مقالۀ حاضر، با استفاده از نظریۀ انتقادی مکتب فرانکفورت و چارچوب روشی صنعت فرهنگ، که در نیمۀ دوم قرن بیستم صورتبندی شد، به بررسی وضعیت تصویر بیحجابی و تأثیر سیاستهای پهلوی دوم بر آن خواهیم پرداخت. در نتیجهگیری، اولاً اشاره خواهیم کرد که توجه به ویژگی تصویری تحمیل بیحجابی، که از دورۀ پهلوی دوم شروع شد، میتواند دو دیدگاه بهظاهر متضاد دربارۀ واکنش جامعۀ ایران به حجاب را توضیح دهد. ثانیاً، با توجه به استمرار تصاویر رسانهای در دورۀ جمهوری اسلامی، پژوهش دربارۀ منازعۀ تصویر باحجابـ تصویر بیحجاب ضرورت دارد.
عزت ملاابراهیمی؛ نوید پیری
دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1388
چکیده
چکیده: بسیاری از شاعران در اشعار خود بهنوعی به مقولهی زن پرداخته یا به آن اشارهای داشتهاند. طرز تلقی و نوع دیدگاه آنان به زن متأثر از دیدگاه عام حاکم بر جامعه و نیز تجربههای شخصیِ شاعر است. معروف عبدالغنی رصافی تقریباً تمام جوانب مشکلات اجتماعی زن را مطالعه کرده است. هرچند او به این مشکلات واقف بوده و تلاشی فراوان داشته تا زن ...
بیشتر
چکیده: بسیاری از شاعران در اشعار خود بهنوعی به مقولهی زن پرداخته یا به آن اشارهای داشتهاند. طرز تلقی و نوع دیدگاه آنان به زن متأثر از دیدگاه عام حاکم بر جامعه و نیز تجربههای شخصیِ شاعر است. معروف عبدالغنی رصافی تقریباً تمام جوانب مشکلات اجتماعی زن را مطالعه کرده است. هرچند او به این مشکلات واقف بوده و تلاشی فراوان داشته تا زن را از قید و بندهای حاکم برهاند، اما محدودیتها مانع میشد تا پا را از حصار گفتمان جامعه فراتر نهد. در ورای اشعار او روحی بزرگ قرار دارد که مقوی آن اسلام است. این دسته اشعار بهطور عمده از احساسات و عواطف شاعر نسبت به زنان سرچشمه میگیرد. طبق اشعار، رصافی مسلمانی است که گاهی تحت تأثیر فرهنگ ساختگی غرب دستخوش انحرافاتی جزیی میشود اما در نهایت به فرهنگ غالب و ریشهدار اسلامی برمیگردد.
شهریار نیازی؛ آمنه جهانگیر اصفهانی؛ زهرا جهانگیر اصفهانی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
این مقاله به بررسی نخستین پژواک اندیشهها و نظرات مربوط به دفاع از برابری زن و مرد در جهان عرب، پس از نهضت میپردازد. پیشرفتهای علمی در جهان غرب در قرن نوزدهم و رسیدن امواج دانش جدید به جهان عرب و همچنین شرایط اجتماعی و عقبماندگیهای موجود در کشورهای عربی به تسریع انتشار و افزایش مطالبات اجتماعی زنان در میان این کشورها کمک شایانی ...
بیشتر
این مقاله به بررسی نخستین پژواک اندیشهها و نظرات مربوط به دفاع از برابری زن و مرد در جهان عرب، پس از نهضت میپردازد. پیشرفتهای علمی در جهان غرب در قرن نوزدهم و رسیدن امواج دانش جدید به جهان عرب و همچنین شرایط اجتماعی و عقبماندگیهای موجود در کشورهای عربی به تسریع انتشار و افزایش مطالبات اجتماعی زنان در میان این کشورها کمک شایانی کرد. تأثیر این امواج ابتدا در میان اندیشمندان عرب و سپس در میان روشنفکران و بهویژه شاعران از قدرت شگرفی برخوردار گردید. همچنانکه چنین نظراتی در ادبیات انعکاس مییافت، دیدگاههای مخالف آن نیز که متکی بر سنت، به رسوخ این اندیشه در جهان اسلام اعتراض داشتند، به واکنش میپرداختند.
جمیل صدقی زهاوی از جمله شاعرانی است که در صحنة اجتماعی عراق به طرح دیدگاههای نوین دربارة زنان مسلمان در اشعارش پرداخته است. این مقاله میکوشد افزون بر طرح اندیشههای روشنفکران عرب، چالشهای موجود بر سر راه این اندیشه را نیز بیان کند.