مشاوره
سیدعلیرضا افشانی؛ آزاده ابویی؛ علی روحانی
چکیده
هدف این پژوهش، کاوشی بر تجربۀ زیستۀ زنان نابارور از مسئلۀ بی‌فرزندی بود. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. جامعۀ هدف این مطالعه، زنان نابارور اولیه بین 25تا40 سال با مشکل نازایی بودند که دارای این معیارها باشند: حداقل 5 سال تجربۀ زندگی مشترک، حداقل دوسال چالش در درمان ناباروری و تجربۀ حداقل یک‌بار ...
بیشتر
هدف این پژوهش، کاوشی بر تجربۀ زیستۀ زنان نابارور از مسئلۀ بی‌فرزندی بود. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. جامعۀ هدف این مطالعه، زنان نابارور اولیه بین 25تا40 سال با مشکل نازایی بودند که دارای این معیارها باشند: حداقل 5 سال تجربۀ زندگی مشترک، حداقل دوسال چالش در درمان ناباروری و تجربۀ حداقل یک‌بار شکست آی‌وی‌اف. براین اساس 21 نفر با استفاده از نمونه‌گیری نظری مطالعه شدند. فرایند نمونه‌گیری نظری تا اشباع داده‌ها ادامه یافت. ابزار اصلی این مطالعه مصاحبه بود و اطلاعات جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها به شیوۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد پیامدهای ناباروری شامل هشت مقولۀ اصلی هستند که به‌ترتیب عبارت‌اند از: گذار از متن به حاشیه، کالاانگاری زن دوم، نقش قربانی، گذار پرگداز جدایی، استحاله در شوهر، فانتزی عشق، ناباروری: بستر مشکل‌آفرین و تنهایی وجودی و یک مقولۀ هسته تحت عنوان قربانیان قربانی‌خواه.قربانیان قربانی‌خواه اشاره به این مفهوم دارد که زنانی که تجربۀ ناباروری دارند، به‌مرور زمان و به‌دلیل مواجهه با پیامدهای ناباروری و خصوصاً پیامدهای مبتنی بر فرهنگ ازدواج مجدد، با تمایل به ازدواج مجدد همسرشان مواجه می‌شوند. تبیین نتایج به‌طورکلی نشان می‌دهد، وجود نگرانی از ازدواج مجدد همسر و در مواردی همراهی همسر برای ازدواج مجدد جهت فرزنددار شدن و طلاق همسر دوم، این زنان را از منظر روانشناختی و رابطۀ زن و شوهری آشفته کرده است.
سمیه عرب خراسانی
چکیده
تحلیل روایت جنسیتی از جدایی در پی بررسی مسئلة جدایی از منظری سه‌گانه شامل روایت داوطلبان ورود به خانواده، ساختار جنسیت و نهاد خانواده است. برآیند این سه منظر، جایگاه و نقش مؤثر ساختار جنسیت در هویت تجویزی خود و نهاد خانواده در قاعدههای جنسیتی و کارکردهای خاص آن را نشان می‌دهد. جهت نیل به این هدف از رویکرد تحلیل روایت و از مشارکت ...
بیشتر
تحلیل روایت جنسیتی از جدایی در پی بررسی مسئلة جدایی از منظری سه‌گانه شامل روایت داوطلبان ورود به خانواده، ساختار جنسیت و نهاد خانواده است. برآیند این سه منظر، جایگاه و نقش مؤثر ساختار جنسیت در هویت تجویزی خود و نهاد خانواده در قاعدههای جنسیتی و کارکردهای خاص آن را نشان می‌دهد. جهت نیل به این هدف از رویکرد تحلیل روایت و از مشارکت 30 زن و مرد دارای تجربة حداقل یک‌بار ازدواج و جدایی استفاده شد. نتایج بیانگر تأثیر جنسیت و تحولات متأخر آن در ذهنیت کنشگران و همچنین تقابل ناشی از این تحولات با نهاد قاعدهمند خانواده است. کنشگران اجتماعی، به‌ویژه زنان، در تعبیر جدید خود از جنسیت و تجویزات آن با نهاد خانواده روبهرو می‌شوند و زمانیکه قادر به ایجاد تطابق میان خواست خود و نهاد خانواده نباشند از آن خارج می‌شوند. بر این اساس، رویارویی جنسیت تحولیافته و نهاد خانواده عامل مؤثر بر جدایی در سطح میانه و نیازمند بررسیهای دقیقتر تشخیص داده شد.
شهره روشنی؛ مریم تافته؛ زهره خسروی
چکیده
رشد طلاق در جامعة ایران و تبعات منفی آن توجه به این مسئلة اجتماعی را ضروری ساخته است. در این زمینه، هدف پژوهش حاضر ارائة راهکارهایی برای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن بوده است. به این منظور، با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، با بررسی 70 پژوهش منتخب حوزة طلاق در دو دهة اخیر (1377ـ1397)، به دستهبندی عوامل طلاق و پیامدهای منفی آن و سپس ارائة ...
بیشتر
رشد طلاق در جامعة ایران و تبعات منفی آن توجه به این مسئلة اجتماعی را ضروری ساخته است. در این زمینه، هدف پژوهش حاضر ارائة راهکارهایی برای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن بوده است. به این منظور، با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، با بررسی 70 پژوهش منتخب حوزة طلاق در دو دهة اخیر (1377ـ1397)، به دستهبندی عوامل طلاق و پیامدهای منفی آن و سپس ارائة راهکارهایی برای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن پرداخته است. طبق یافتهها، عوامل طلاق را براساس منشأ عوامل میتوان در چهار دستۀ همسرگزینی نادرست، نقص دانش و مهارت همسران، عملکرد نامطلوب همسران و شرایط اقتصادی نامطلوب قرار داد. بر این اساس، برای کاهش طلاق، راهکارهایی بر پایة اجرای دورههای آموزشی و مشاورهای از سوی نهادهای مسئول و الزام همسران به شرکت در آن با در نظر گرفتن ضمانت اجرای قانونی مناسب پیشنهاد میشود. پژوهشها همچنین به پیامدهای منفی طلاق برای زنان و فرزندان پرداختهاند که برای کاهش این پیامدها میتوان راهکارهایی بر محور رفع چالشهای حقوقی و خلأهای قانونی، آموزش والدین برای به حداقل رساندن آسیبهای طلاق برای فرزندان، ارائة خدمات مشاورهای، فرهنگسازی برای حمایت خانواده از زنان مطلقه و اصلاح نگرش جامعه به زنان مطلقه و فرزندان طلاق ارائه کرد.
مهدی قائمی اصل؛ محمد نصر اصفهانی؛ الهه شاه پرست؛ نیره توسلی عبدل‌آبادی
چکیده
تحولات ازدواج و وقوع طلاق میتواند با مسائل جنسی، نهادی و اقتصادی‌ـ که امکان تشکیل یا ادامة زندگی مشترک را تسهیل یا دشوار میکنندـ ارتباط داشته باشد. در این پژوهش، تأثیر متغیرهای اقتصادی بر روند ساختاری (پایدار) و روند تصادفی ازدواج و طلاق با بهرهگیری از فیلتر کالمن (KF)، با تأکید بر کانال‌های کنترلی نسبت جنسیتی و نرخ باسوادی ...
بیشتر
تحولات ازدواج و وقوع طلاق میتواند با مسائل جنسی، نهادی و اقتصادی‌ـ که امکان تشکیل یا ادامة زندگی مشترک را تسهیل یا دشوار میکنندـ ارتباط داشته باشد. در این پژوهش، تأثیر متغیرهای اقتصادی بر روند ساختاری (پایدار) و روند تصادفی ازدواج و طلاق با بهرهگیری از فیلتر کالمن (KF)، با تأکید بر کانال‌های کنترلی نسبت جنسیتی و نرخ باسوادی در ایران طی دورة 1348ـ1395 در دو الگوی کوتاه‌مدت و بلندمدت مبتنی بر مدل خودرگرسیون با وقفههای توزیعی (ARDL) بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد میان روند ساختاری (پایدار) متغیر طلاق و متغیرهای اقتصادی رابطة معنادار و مثبتی وجود دارد. نکتة حائز اهمیت این است که کانال‌های کنترلیِ نسبت جنسی و نرخ باسوادی هستند که امکان تأثیرگذاری و تفسیر دقیق و معنادار بیکاری و تورم بر روند ساختاری (پایدار) طلاق را فراهم میآورند. به‌علاوه، نسبت جنسی و نرخ باسوادی خود نیز تأثیر مثبت و معناداری بر روند ساختاری (پایدار) ازدواج دارند. از‌این‌رو، تأکید و توجه ویژه به مکانیسمِ هشدار نسبت جنسی و برنامهریزی در‌خصوص نرخ باسوادی میتواند تأثیری مضاعف و همافزا بر بهبود روند ازدواج در ایران داشته باشد. بنابراین، تشکیل خانواده در ایران به‌طور ویژه تحت‌تأثیر زمینههای جنسی (به‌ویژه نسبت جنسی) و زمینههای آموزشی (به‌ویژه نرخ باسوادی) است، ولی تصمیم به طلاق میتواند علاوه بر متغیرهای جنسی و آموزشی، تحت‌تأثیر تورم و بیکاری نیز باشد.
فاطمه ترابی؛ سجاد مسگر زاده
چکیده
گسترش بیکاری و افزایش وقوع طلاق از مصادیق جامعة مخاطره‌آمیزند که میتوانند تصمیمات زنان و مردان را دربارۀ تشکیل خانواده تحت‌تأثیر قرار دهند. مطالعة حاضر با هدف بررسی رابطة بین شاخصهای جامعة مخاطره‌آمیز با میانگین سن زنان و مردان در نخستین ازدواج و با استفاده از داده‌های سرشماری 1390 در سطح شهرستان انجام شده است. نتایج تحقیق ...
بیشتر
گسترش بیکاری و افزایش وقوع طلاق از مصادیق جامعة مخاطره‌آمیزند که میتوانند تصمیمات زنان و مردان را دربارۀ تشکیل خانواده تحت‌تأثیر قرار دهند. مطالعة حاضر با هدف بررسی رابطة بین شاخصهای جامعة مخاطره‌آمیز با میانگین سن زنان و مردان در نخستین ازدواج و با استفاده از داده‌های سرشماری 1390 در سطح شهرستان انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که این شاخصها نسبت درخور توجهی از تفاوت‌های شهرستانی موجود در سن ازدواج را تبیین میکند (51درصد از واریانس میانگین سن مردان و 38درصد از واریانس میانگین سن زنان در نخستین ازدواج). بهطورخاص، شاخصهای اقتصادی (متغیرهای میزان بیکاری و میزان بیکاری بین افراد دارای تحصیلات عالیه) با میانگین سن زنان و مردان در نخستین ازدواج بیشترین رابطة مستقیم را دارند. درصد مردان طلاقگرفته از دیگر متغیرهایی است که با میانگین سن هر دو جنس در نخستین ازدواج رابطة مستقیم دارد. براساس این یافتهها، میتوان انتظار داشت اقدامات مؤثر در اشتغالزایی و افزایش پایداری ازدواج، از طریق کاهش مخاطرهآمیزی جامعه، ازدواج و تشکیل خانواده را در کشور تسهیل کند.
سهیلا صادقی فسایی؛ مریم ایثاری
چکیده
روند رو به رشد طلاق در دهه اخیر و متعاقب آن افزایش تعداد زنان و مردانی که تجربه طلاق داشته اند، لزوم توجه به زندگی پس از طلاق را بیش از پیش آشکار می نماید. در این میان، مطالعه نحوه مواجهه سوژه های مطلقه با زندگی پس از طلاق و نیز درک و تصور آنها به ویژه با اتخاذ رویکردی جنسیتی، حوزه ای عموماً مغفول مانده در جامعه شناسی ایرانی است. از این ...
بیشتر
روند رو به رشد طلاق در دهه اخیر و متعاقب آن افزایش تعداد زنان و مردانی که تجربه طلاق داشته اند، لزوم توجه به زندگی پس از طلاق را بیش از پیش آشکار می نماید. در این میان، مطالعه نحوه مواجهه سوژه های مطلقه با زندگی پس از طلاق و نیز درک و تصور آنها به ویژه با اتخاذ رویکردی جنسیتی، حوزه ای عموماً مغفول مانده در جامعه شناسی ایرانی است. از این رو پژوهش حاضر درصدد است تا با اتخاذ روش شناسی کیفی و با کاربست تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 36 مرد و زن مطلقه ساکن در شهر تهران، به کشف درک سوژه ها از ابعاد گوناگون زندگی پس از طلاق و تفاوت‌های جنسیتی موجود در نحوه مواجهه افراد در این ابعاد بپردازد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که با وقوع طلاق تغییرات متعددی در ابعاد گوناگون زندگی کنشگران ایجاد می گردد؛ از این رو کنشگران بایستی در حیطه های عاطفی، جنسی، اقتصادی، روانشناختی، ارتباطی، اجتماعی و مدیریت فرزند به تعاملات جدیدی در زندگی خود بپردازند. از سویی فرهنگ جنسیتی، نابرابری جنسیتی در دسترسی به انواع سرمایه ها، تمایزات حقوقی، تفاوت در عادت واره ها و نقش های جنسیتی و نیز نحوه جامعه پذیری متمایز زنان و مردان منجر به تعاملات گوناگون و نحوه مواجهه متفاوت آنان پس از طلاق خواهد شد. یافته ها حاکی از آن است که زنان در مقایسه با مردان پیامدهای متفاوتی را پس از طلاق تجربه می کنند و در مجموع با چالش های مضاعفی در زندگی خود پس از طلاق روبرو هستند.
عبدالحسین کلانتری؛ پیام روشن فکر؛ جلوه جواهری
دوره 9، شماره 3 ، مهر 1390، ، صفحه 111-131
چکیده
پیامدهای طلاق به ویژه وجوه منفی آن، هم به صورت عمومی بر ارکان مختلف جامعه تأثیر می گذارد و هم به واسطه تأثیرات ویژه ای که بر زنان دارد، در تحلیل های جنسیتی توسعه و سیاستگذاری های اجتماعی اهمیت می یابد، این مقاله مروری خواهد داشت بر پژوهش های صورت گرفته در حوزه پیامدها و آثار طلاق در ایران در بازه زمانی 1376 الی 1390. بر اساس نتایج جستجوی ...
بیشتر
پیامدهای طلاق به ویژه وجوه منفی آن، هم به صورت عمومی بر ارکان مختلف جامعه تأثیر می گذارد و هم به واسطه تأثیرات ویژه ای که بر زنان دارد، در تحلیل های جنسیتی توسعه و سیاستگذاری های اجتماعی اهمیت می یابد، این مقاله مروری خواهد داشت بر پژوهش های صورت گرفته در حوزه پیامدها و آثار طلاق در ایران در بازه زمانی 1376 الی 1390. بر اساس نتایج جستجوی اولیه، 197 سند به دست آمد که پس از بررسی و غربالگری اولیه، محتوای 23 تحقیق استخراج گردید. سپس، یافته های به دست آمده از این تحقیقات در سطوح 1- مشخصات عمومی 2- اهداف و سؤالات تحقیق، 3- متدولوژی تحقیقات، 4- انواع متغیرهای مورد بررسی و 5- یافتهها و نتایج تحقیقات، طبقهبندی و ارزیابی گردیدند.یافته های این پژوهش نشان می دهد که نه تنها طلاق به‌طور کلی می تواند باعث صدمه به سرمایه انسانی و اقتصادی جامعه شود، بلکه در تحلیلی حساس به جنسیت، می تواند مانع نقش آفرینی زنان در فرایند توسعه و در نتیجه به حاشیه راندن و استثمار زنان شود. به علاوه، این تحقیق نشان می دهد که محققان زن بیشتر از محققان مرد به مسائل روانشناختی و اقتصادی پیامدهای طلاق توجه داشته و کمتر به مسائلی نظیر آسیب های اجتماعی و سوءمصرف مواد مخدر توجه داشته اند.
مرتضی حاجی پور
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1383
چکیده
هدف این مقاله مطالعه عسر و حرج به عنوان یکی از مواردی است که بر مبنای آن زنان می توانند از دادگاه درخواست طلاق نمایند. به بیان دیگر، در صورتی که ادامه زندگی زناشویی به دلایل مختلف برای زوجه غیر قابل تحمل شود، وی مجاز است از دادگاه رفع پیوند زناشویی را خاستار شود. این امر به صراحت در ماده 1130 قانون مدنی پیش بینی شده است:« در صورتی که دوام ...
بیشتر
هدف این مقاله مطالعه عسر و حرج به عنوان یکی از مواردی است که بر مبنای آن زنان می توانند از دادگاه درخواست طلاق نمایند. به بیان دیگر، در صورتی که ادامه زندگی زناشویی به دلایل مختلف برای زوجه غیر قابل تحمل شود، وی مجاز است از دادگاه رفع پیوند زناشویی را خاستار شود. این امر به صراحت در ماده 1130 قانون مدنی پیش بینی شده است:« در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و درصورتی که اجبار ممکن نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود». با توجه به اهمیت عسر و حرج می توان این این پرسش ها را مطرح و مطالعه را بر آن مبتنی ساخت: عسر و حرج درحکم یکی از موجبات طلاق چه جایگاهی در حقوق اران دارد و شرایط اعمال و اجرای آن به چه نحو است؟ به عبارت دیگر ، زنان در چه شرایطی می توانند به «عسر و حرج» به عنوان یکی از موجبات طلاق استناد نمایند؟ عسر و حرج با کلیت خود چه مشکلاتی را در عمل به وجود می آورد؟ آیا وضع قاعده عام می تواند پاسخگوی مشکلات باشد یا اینکه مصادیق عسر حرج را باید به طور حصری مورد اشاره قرار داد؟ امری که ضرورت وجود امنیت قضایی در روابط خانوادگی آن را ایجاب می کند. اطلاعات قابل دسترس حاکی از مشکل اثبات عسر و حرج برای زنان و تفسیرهای متفاوت قضاوت از این مفهوم و در نتیجه صدور احکام متفاوت است.
