مطالعات زنان
نیره احمدی؛ طوبی شاکری گلپایگانی؛ شهره روشنی؛ مریم جمالی
چکیده
تجربۀ سقط‌جنین عمدی، زنان را هم در مرحلۀ تصمیم‌گیری و هم در دورۀ پس از آن با موقعیتی تنش‌زا مواجه می‌سازد. هدف این پژوهش، شناسایی راهبردهای زنان در مواجهه با تجربۀ سقط‌جنین عمدی است. به این منظور، با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی توصیفی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافتۀ عمیق با 40 زن دارای سابقۀ سقط‌جنین عمدی در استان البرز در سال 1403 انجام ...
بیشتر
تجربۀ سقط‌جنین عمدی، زنان را هم در مرحلۀ تصمیم‌گیری و هم در دورۀ پس از آن با موقعیتی تنش‌زا مواجه می‌سازد. هدف این پژوهش، شناسایی راهبردهای زنان در مواجهه با تجربۀ سقط‌جنین عمدی است. به این منظور، با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی توصیفی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافتۀ عمیق با 40 زن دارای سابقۀ سقط‌جنین عمدی در استان البرز در سال 1403 انجام گرفت. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد زنان در مواجهه با تجربۀ سقط‌جنین عمدی، از راهبردهای متنوعی با چهار رویکرد کلی «کنش‌های حفاظتی-ترمیمی»، «واگشت اخلاقی»، «بنیان‌سازی توجیه‌گرانه» و «گریز همه‌جانبه» بهره می‌گیرند. «بنیان‌سازی توجیه‌گرانه» از طریق تلفیق استدلال‌های عقلانی، مذهبی و اجتماعی، تصمیم سقط را از حیطۀ رفتارهای تابویی خارج می‌کند و به انتخابی مشروع و اجتناب‌ناپذیر در چارچوب شرایط خاص زندگی تبدیل می‌سازد. رویکرد «گریز همه‌جانبه» به‌عنوان سازوکار دفاعی، با راهبردهای شناختی-هیجانی، از بار روانی این تصمیم می‌کاهد. رویکرد «واگشت اخلاقی» نیز بازتاب فرایند بازاندیشی انتقادی زنان در ارزیابی مجدد این تجربه در پرتو نظام ارزشی شخصی است. درنهایت، «کنش‌های حفاظتی-ترمیمی» بیانگر تلاش نظام‌مند برای مدیریت پیامدهای این تجربه از طریق راهکارهای پیشگیرانه و جبرانی است. این مجموعه راهبردها در کلیت خود، نمایانگر کوشش زنان برای حفظ توازن روانی-اجتماعی در بستر فرهنگی، اجتماعی و دینی حاکم است. نتایج این پژوهش می‌تواند مبنای علمی برای طراحی سیاست‌های جامع باروری و مداخلات روان‌شناختی هدفمند در سطح استان البرز قرار گیرد؛ به‌گونه‌ای که هم از سقط‌های عمدی پیشگیری کند و هم با ارائۀ خدمات مشاوره‌ای مبتنی بر راهبردهای سازگارانه شناسایی‌شده، از پیامدهای منفی روانی-اجتماعی سقط بکاهد.
مطالعات زنان
میثم نوری خان یوردی؛ سکینه لطفی فرد شکرلو؛ میرحسن سید عامری؛ کامیلا سوارت
چکیده
برندسازی شهری با تقویت هویت، جذب گردشگر و ارتقای رشد اقتصادی، جایگاه ویژه‌ای در توسعۀ شهرها دارد. بااین‌حال، در تهران ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه مشارکت زنان در ورزش، به‌دلیل پوشش رسانه‌ای محدود، سیاست‌گذاری ناکافی و نگرش‌های مردمحور، کمتر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مشارکت ورزشی ...
بیشتر
برندسازی شهری با تقویت هویت، جذب گردشگر و ارتقای رشد اقتصادی، جایگاه ویژه‌ای در توسعۀ شهرها دارد. بااین‌حال، در تهران ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه مشارکت زنان در ورزش، به‌دلیل پوشش رسانه‌ای محدود، سیاست‌گذاری ناکافی و نگرش‌های مردمحور، کمتر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مشارکت ورزشی زنان و بازنمایی رسانه‌ای آن بر برندسازی شهری تهران انجام گرفت. مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-پیمایشی است. داده‌ها به‌صورت میدانی و کتابخانه‌ای گردآوری شدند. در میان ورزشکاران زن، مربیان، مدیران ورزشی و مسئولان شهرداری تهران، با نمونه‌گیری دردسترس پرسشنامه توزیع و ۳۴۲ پرسشنامۀ معتبر جمع‌آوری شد. برای سنجش متغیرهای پژوهش شامل هویت شهری، تصویر شهر، رقابت‌پذیری، مشارکت زنان در ورزش و پوشش رسانه‌ای، از پرسشنامه‌های استاندارد با مقیاس لیکرت استفاده شد. روایی پرسشنامه‌ها به تأیید متخصصان رسید و پایایی آن‌ها با آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 تأیید شد. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزارهای SPSS-25 و SmartPLS-3 و آزمون‌های بوت‌استرپ و سوبل نشان داد مشارکت زنان در ورزش بر برندسازی شهری اثر معنادار دارد (001/0 p<؛ 42/0=β) و پوشش رسانه‌ای نقش میانجی تقویت‌کنندۀ این رابطه را ایفا می‌کند (%15= VAF). این نتایج لزوم توجه به راهبردهای رسانه‌ای، توسعۀ زیرساخت‌های ورزشی و ایجاد فرصت‌های حضور زنان در سطوح مختلف ورزشی را برای ارتقای برند شهری و دستیابی به توسعۀ پایدار نشان می‌دهد.
مطالعات زنان
زهرا میرحسینی؛ نرگس مجتهدی
چکیده
پژوهش حاضر کیفی است و با هدف شناسایی موانع و چالش‌های فرزندآوری مجدد بنا به روایت زنان انجام شده است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه‌های کیفی نیمه‌ساختاریافته با 18 زن متأهل که ساکن استان تهران بودند گردآوری و سپس به روش تحلیل تماتیک شش‌مرحله‌ای تحلیل شد. درنهایت، داده‌ها در چهار مقولۀ اصلی «دغدغه‌های مالی و معیشتی»، ...
بیشتر
پژوهش حاضر کیفی است و با هدف شناسایی موانع و چالش‌های فرزندآوری مجدد بنا به روایت زنان انجام شده است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه‌های کیفی نیمه‌ساختاریافته با 18 زن متأهل که ساکن استان تهران بودند گردآوری و سپس به روش تحلیل تماتیک شش‌مرحله‌ای تحلیل شد. درنهایت، داده‌ها در چهار مقولۀ اصلی «دغدغه‌های مالی و معیشتی»، «تعارض نگرشی در فرزندآوری»، «تحول در الگوهای مسئولیت‌پذیری والدین» و «سلامت و فرزندآوری» و دوازده مقولۀ فرعی «ناپایداری اقتصادی و بحران معیشت خانوار»، «نگرانی‌های تأمین شغل پایدار»، «کیفیت و هزینه‌های فرزندپروری»، «فرزندآوری تحت سلطۀ مصرف‌گرایی، رفاه‌گرایی و شبکه‌های مجازی»، «هویت‌زدایی از مادری و قضاوت فرهنگی علیه خانواده‌های پرجمعیت»، «پوچ‌گرایی و بدبینی وجودی به تولد انسان»، «بی‌اعتمادی به نهادهای تربیتی و آموزشی»، «مادری تک‌سرانه»، «والدگری فردگرایانه»، «ناباروری و نابرابری در دسترسی به درمان مؤثر»، «هزینه‌های پزشکی دوران بارداری و کاستی‌های ساختاری بیمه» و «فرسایش روانی والدین بر اثر ناهماهنگی نقش‌ها» طبقه‌بندی شدند. با توجه به مصاحبه‌های انجام‌شده مسائل اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین مانع مطرح شد. درنهایت باید اشاره کرد که در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و تحقق اهداف آن لازم است توجه ویژه‌ای به موانع و چالش‌های فرزندآوری مجدد صورت گیرد.
مطالعات زنان
فاطمه اللهیاری؛ رسول نوروزی سیدحسینی؛ محمد احسانی؛ قدرت اله باقری راغب
چکیده
توانمندسازی زنان به‌عنوان محور توسعۀ پایدار، نیازمند ابزاری استاندارد برای سنجش ابعاد چندگانۀ آن است. این مقاله با هدف طراحی پرسشنامه‌ای روا و پایا برای سنجش توانمندسازی زنان ایرانی انجام گرفت. با بررسی پیشینۀ موضوع، مصاحبه و مشورت با متخصصان، پرسشنامه با ۳۷ گویه در هفت حوزۀ توانمندسازی روان‌شناختی، تصمیم‌گیری، اجتماعی، جنسیتی، ...
بیشتر
توانمندسازی زنان به‌عنوان محور توسعۀ پایدار، نیازمند ابزاری استاندارد برای سنجش ابعاد چندگانۀ آن است. این مقاله با هدف طراحی پرسشنامه‌ای روا و پایا برای سنجش توانمندسازی زنان ایرانی انجام گرفت. با بررسی پیشینۀ موضوع، مصاحبه و مشورت با متخصصان، پرسشنامه با ۳۷ گویه در هفت حوزۀ توانمندسازی روان‌شناختی، تصمیم‌گیری، اجتماعی، جنسیتی، اقتصادی، سلامت و رفاه و مدنی طراحی شد. سپس اعتبار سازۀ پرسشنامه با استفاده از تحلیل‌عاملی اکتشافی بررسی شد. نتایج، هفت زیرمقیاس را تأیید کرد که ۵۹ درصد از واریانس داده‌ها را تبیین کردند و ساختار منطقی ابزار را نشان دادند. درنهایت، پایایی پرسشنامه با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ 83/0 برای کل مقیاس تأیید شد که حاکی از همسانی درونی مطلوب بود. استفاده از نمونۀ بزرگ و ترکیب روش‌های کیفی و کمی به افزایش اعتبار نتایج کمک کرد. ابزارهای موجود از توجه به ابعاد روانی-اجتماعی غافل‌اند و با بافت جوامع فارسی‌زبان تطابق ندارند، ولی این پرسشنامۀ جامع قادر است ابعاد پیچیدۀ توانمندسازی زنان را در بافت فرهنگی-اجتماعی ایران اندازه‌گیری کند و با شناسایی چالش‌های ساختاری از جمله موانع فرهنگی-اجتماعی، قوانین تبعیض‌آمیز و نبود ابزارهای چندبعدی بوم‌محور، قوت‌ها و ضعف‌های برنامه‌ها را شناسایی کند. یافته‌ها نشان می‌دهد این ابزار نه‌تنها برای ارزیابی وضعیت کنونی کاربرد دارد، بلکه شکاف موجود در ابزارهای پیشین را پر می‌کند و با شناسایی موانع زمینه‌ای، داده‌های لازم را برای اصلاح سیاست‌ها، طراحی مداخلات چندبعدی و پایش پیشرفت به‌سوی اهداف توسعۀ پایدار فراهم می‌کند.
جامعه شناسی
محمد عباس زاده؛ بهمن رنجگر قلعه کندی؛ ساحل قسمی
چکیده
تصور بدنی به احساسات، ادراکات و ارزیابی‌های فرد دربارۀ ظاهر فیزیکی خود اشاره دارد. در عصر جهانی‌شدن و گسترش رسانه‌ها، توجه به بدن اهمیت ویژه‌ای یافته است. این پژوهش به دنبال بررسی عمیق نگرش دختران مجرد به تصویر بدنی آن‌ها است. این تحقیق به روش کیفی با مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته از ۲۰ دختر مجرد ۱۸ تا ۳۵ سالۀ تبریز انجام شده است. نمونه‌گیری ...
بیشتر
تصور بدنی به احساسات، ادراکات و ارزیابی‌های فرد دربارۀ ظاهر فیزیکی خود اشاره دارد. در عصر جهانی‌شدن و گسترش رسانه‌ها، توجه به بدن اهمیت ویژه‌ای یافته است. این پژوهش به دنبال بررسی عمیق نگرش دختران مجرد به تصویر بدنی آن‌ها است. این تحقیق به روش کیفی با مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته از ۲۰ دختر مجرد ۱۸ تا ۳۵ سالۀ تبریز انجام شده است. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند با درنظرگرفتن معیارهای جمعیت‌شناختی صورت گرفت. در این پژوهش از تحلیل مضمون برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها نشان داد دختران جوان، به‌ویژه در موقعیت تجرد، میان پذیرش بدن خود و فشارهای اجتماعی در تنش هستند. رسانه‌ها با نمایش تصاویر غیرواقعی، مقایسه‌های اجتماعی را تشدید می‌کنند و موجب نارضایتی بدنی و کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شوند. برخی افراد از طریق بازتعریف ارزش‌های شخصی و تمرکز بر سلامت از این چرخه خارج می‌شوند، اما تجربیات طرد اجتماعی اغلب به انزوا یا تمایل به تغییرات ظاهری منجر می‌شود. این فرایند نشان‌دهندۀ تأثیر عمیق عوامل اجتماعی و فرهنگی بر تصویر بدن و هویت فردی است. نگرش دختران مجرد تبریز به تصویر بدنی خود، پدیده‌ای چندوجهی است که تحت تأثیر عوامل فردی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد تصویر بدن نه‌تنها مفهومی فردی، بلکه محصول تعاملات پیچیدۀ اجتماعی و فرهنگی است.
کارآفرینی
نازنین بهزادی؛ جهانگیر یداللهی فارسی؛ ابوالقاسم عربیون
چکیده
کارآفرینی زنان در جوامع درحال‌توسعه، با وجود نقش مؤثر در پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی، با موانع و چالش‌های متعددی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوبی مفهومی برای تبیین مؤلفه‌های موفقیت کارآفرینانه و تعالی شخصی در میان زنان کارآفرین ایرانی انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی-توسعه‌ای و از نظر روش، کیفی با رویکرد ...
بیشتر
کارآفرینی زنان در جوامع درحال‌توسعه، با وجود نقش مؤثر در پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی، با موانع و چالش‌های متعددی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوبی مفهومی برای تبیین مؤلفه‌های موفقیت کارآفرینانه و تعالی شخصی در میان زنان کارآفرین ایرانی انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی-توسعه‌ای و از نظر روش، کیفی با رویکرد روایت‌پژوهی است. مشارکت‌کنندگان هشت زن کارآفرین ایرانی هستند که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری و به روش تحلیل مضمون تحلیل شدند. براساس یافته‌ها، چارچوب پیشنهادی از سه بعد اصلی تشکیل شده است: 1. ابعاد موفقیت کارآفرینانه و تعالی شخصی شامل مهارت‌های فردی (شناختی، ارتباطی، شخصیتی و مدیریتی)، مؤلفه‌های موفقیت کسب‌وکار (نوآوری و مدیریت) و رشد فردی؛ 2. عوامل مؤثر بر موفقیت شامل عوامل محیطی (نظیر دسترسی به منابع، فرهنگ کارآفرینی و حمایت‌های نهادی) و عوامل فردی (از جمله ریسک‌پذیری، انگیزش و بهره‌مندی از تیم کاری توانمند)؛ و 3. پیامدهای موفقیت در سه سطح فردی (افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود کیفیت زندگی)، کسب‌وکار (رشد و توسعۀ سازمانی) و اجتماعی (اشتغال‌زایی و مشارکت در توسعۀ اقتصادی). همچنین شرایط مداخله‌گر نظیر تغییرات فناورانه، بحران‌ها و زمینه‌های اجتماعی-فرهنگی به‌عنوان عوامل تأثیرگذار بر فرایند موفقیت شناسایی شدند. چارچوب حاصل از این مطالعه می‌تواند به‌عنوان الگویی کاربردی برای سیاست‌گذاران، نهادهای حمایتی و زنان کارآفرین برای برنامه‌ریزی، ارتقاس مهارت‌ها و ایجاد بسترهای حمایتی مؤثر به‌کار رود. این پژوهش با تأکید بر ماهیت چندبعدی موفقیت و تعالی شخصی در کارآفرینی زنان، زمینه‌ساز مطالعات تکمیلی در این حوزه است.
