رفاه و برنامه ریزی اجتماعی
مهرناز مولوی؛ وحید فیض خواه
چکیده
عدالت، مفهومی فراگیر و جهان‌شمول است که همواره به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی توسعه مورد توجه بوده است. این مفهوم در نگاه حوزه‌های متنوع علمی و پژوهشی می‌تواند تفاسیر متفاوتی داشته باشد. نظریۀ حق‌به‌شهر هانری لوفور که بر پایۀ مفهوم عدالت است، یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها دربارۀ مفهوم عدالت در برنامه‌ریزی و طراحی شهری به‌شمار ...
بیشتر
عدالت، مفهومی فراگیر و جهان‌شمول است که همواره به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی توسعه مورد توجه بوده است. این مفهوم در نگاه حوزه‌های متنوع علمی و پژوهشی می‌تواند تفاسیر متفاوتی داشته باشد. نظریۀ حق‌به‌شهر هانری لوفور که بر پایۀ مفهوم عدالت است، یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها دربارۀ مفهوم عدالت در برنامه‌ریزی و طراحی شهری به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر مفهومی به نام «شهر همه‌شمول جنسیتی» رویکردی است که به‌دلیل توجه به حقوق زنان در دسترسی به امتیازات و منافع موجود در شهرها و وجود پدیده‌ای به نام جنسیتی‌شدن فضا، طی سالیان اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران برنامه‌ریزی و طراحی شهری را به خود جلب کرده است. این پژوهش با مرور نظریۀ حق‌به‌شهر و بررسی مبانی مرتبط و مشابه، با استفاده از روش کیفی تحلیل تماتیک و کدگذاری باز، مؤلفه‌های اصلی دستیابی به شهر همه‌شمول جنسیتی را در شهر رشت جستجو می‌کند. در این راستا ابتدا در مرحلۀ کدگذاری به ده مضمون محوری رسیدیم که با دسته‌بندی آن‌ها می‌توان گفت چهار مؤلفۀ اصلی دستیابی به فضای همه‌شمول جنسیتی در شهر رشت، امنیت، ویژگی‌های اجتماعی فضا، ویژگی‌های محیطی فضا و فرهنگ برابری جنسیتی را شامل می‌شوند. در پایان نیز پیشنهاداتی در جهت دستیابی به فضای شهری همه‌شمول جنسیتی در شهر رشت ارائه شده است.
علوم سیاسی
گلثومه محمدرضایی؛ حاکم قاسمی
چکیده
فقر چندبعدی یکی از علت‌های روی‌آوردن زنان روستایی به راهبردهای کنشگری غیررسمی است که در ارتباط با بستر و موقعیت زنان روستایی و مشکلات زندگی روزمره، آنان را به مطالبه‌گری و تلاش برای تغییر سیاسی وامی‌دارد. در این راستا زنان معترض به مشکل آب در روستای نقدی علیای مشکین‌شهر برای حل مشکلشان در روند تجربۀ روزانۀ کولبری آب و عدم کارایی ...
بیشتر
فقر چندبعدی یکی از علت‌های روی‌آوردن زنان روستایی به راهبردهای کنشگری غیررسمی است که در ارتباط با بستر و موقعیت زنان روستایی و مشکلات زندگی روزمره، آنان را به مطالبه‌گری و تلاش برای تغییر سیاسی وامی‌دارد. در این راستا زنان معترض به مشکل آب در روستای نقدی علیای مشکین‌شهر برای حل مشکلشان در روند تجربۀ روزانۀ کولبری آب و عدم کارایی سازوکارهای نهادی روستایی، راهکاری غیررسمی را برگزیدند. هدف این پژوهش بررسی تأثیر فقر چندبعدی بر راهبردهای غیررسمی کنشگری سیاسی در میان زنان روستایی با تمرکز بر تجربۀ زیستۀ زنان روستای نقدی علیای مشکین‌شهر است. چارچوب نظری پژوهش قوم‌نگاری نهادی و متمرکز بر تجربیات زیستۀ گروه‌های فرودست است. داده‌های پژوهش از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و مصاحبۀ گروه کانونی با زنان معترض و متون نهادی شامل خبرها، دستورالعمل‌های دولتی و فیلم پخش‌شدۀ زنان جمع‌آوری شده است. تحلیل داده‌های مصاحبه برمبنای تحلیل مضمون (تماتیک) است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که زنان معترض روستای نقدی علیای مشکین‌شهر برای حل مشکل آب روستا، به‌دلیل ناکارآمدی سازوکارهای نهادی روستایی در انتقال مشکل و پاسخ‌دهی مناسب، اقدام به بستن جادۀ اردبیل به مشکین‌شهر کردند. پخش فیلم اعتراضشان در فضای مجازی آن را به امری سیاسی تبدیل کرد و موجب واکنش سریع مسئولان شد و زنان روستا را از قدرت تأثیرگذاری عملکرد گروهی‌شان آگاه کرد، اما لحظه‌ای‌بودن راهکار غیررسمی همراه با پاسخ‌دهی ناقص مسئولان موجب پایداری مشکل آب شده است.
مطالعات زنان
نصیبه اسمعیلی؛ حجیه بی بی رازقی نصرآباد
چکیده
با کاهش باروری به زیر سطح جانشینی، نحوۀ تقسیم‌کار جنسیتی در منزل به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کنندۀ تصمیمات و رفتارهای باروری مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی و پیش‌بینی نحوۀ تقسیم‌کار جنسیتی در منزل بر رفتار باروری زنان استان تهران با استفاده از ابزار مدلسازی عامل‌بنیان است. برای این منظور، از بخشی از داده‌های ...
بیشتر
با کاهش باروری به زیر سطح جانشینی، نحوۀ تقسیم‌کار جنسیتی در منزل به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کنندۀ تصمیمات و رفتارهای باروری مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی و پیش‌بینی نحوۀ تقسیم‌کار جنسیتی در منزل بر رفتار باروری زنان استان تهران با استفاده از ابزار مدلسازی عامل‌بنیان است. برای این منظور، از بخشی از داده‌های طرح تحولات باروری در استان تهران (سال 1396) استفاده شد. نتایج شبیه‌سازی حاکی از روند تند کاهش باروری در ده سال آینده در استان تهران است. براساس این نتایج، پیش‌بینی می‌شود میزان باروری کل در استان تهران در سال 1408 به 06/1 فرزند برسد. در ادامه، سناریوهای کاهش و افزایش مشارکت مردان در تقسیم‌کار جنسیتی در منزل در نرم‌افزار انی‌لاجیک اجرا شد و براساس این سناریوها، به پیش‌بینی میزان باروری کل استان تهران تا سال 1408 پرداخته شد. نتایج شبیه‌سازی عامل‌بنیان نشان داد در صورت کاهش 15 درصدی مشارکت مردان در تقسیم‌کار جنسیتی در منزل، میزان باروری کل در استان تهران به 03/1 فرزند خواهد رسید. در مقابل، در صورت افزایش 15 درصدی مشارکت مردان در تقسیم‌کار جنسیتی در منزل، میزان باروری کل به 09/1 فرزند در سال 1408 خواهد رسید. در بخش پیشنهادها، براساس نتایج مهم است که سیاست‌های افزایش جمعیت و سیاست‌های دوستدار خانواده، شامل مجموعه‌ای از ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در زمینۀ مشارکت مردان در امور منزل باشد تا بتوان روند کاهش نابرابری جنسیتی را با هدف افزایش باروری تقویت کرد.
اقتصاد
پدرام محمدحسن؛ علیرضا اوریوئی
چکیده
هدف از این مطالعه، بررسی چگونگی اثرگذاری تقاطع هویت‌های جنسیت و قومیت، بر وضعیت نابرابری درآمدی در ایران است. بدین‌منظور از داده‌های پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) سال 1398 و طرح هزینه و درآمد خانوارها (مرکز آمار) طی سال‌های 1395 تا 1399 استفاده می‌شود. براساس نتایج رگرسیون‌های چندکی و حداقل مربعات معمولی، ...
بیشتر
هدف از این مطالعه، بررسی چگونگی اثرگذاری تقاطع هویت‌های جنسیت و قومیت، بر وضعیت نابرابری درآمدی در ایران است. بدین‌منظور از داده‌های پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) سال 1398 و طرح هزینه و درآمد خانوارها (مرکز آمار) طی سال‌های 1395 تا 1399 استفاده می‌شود. براساس نتایج رگرسیون‌های چندکی و حداقل مربعات معمولی، شکاف جنسیتی درآمد در همۀ صدک‌ها و همۀ اقوام مشاهده می‌شود. بدین معنا که درآمد زنان، کمتر از مردان است. علاوه‌براین، متغیر مربوط به تقاطع هویت‌های جنسیت (زن‌بودن) و قومیت (غیرفارس‌بودن) برای صدک‌های کم‌درآمد و پردرآمد، معنادار و با علامت منفی برآورد شده است؛ بدین معنا که هویت قومی غیرفارس، موجب افزایش در اندازۀ شکاف جنسیتی درآمد می‌شود (زن غیرفارس نسبت به زن فارس وضعیت بدتری از شکاف جنسیتی درآمد را تجربه می‌کند). نتایج نشان می‌دهد بیشترین شکاف جنسیتی درآمد متعلق به زنان طبقات کم‌درآمد و کمترین شکاف جنسیتی درآمد، متعلق به زنان طبقات میانی است. نتایج بر اهمیت توجه به رویکرد درهم‌تنیدگی هویت‌ها در هنگام تدوین سیاست‌ها تأکید می‌کند. این مطالعه نشان می‌دهد سیاست‌هایی که به‌منظور مقابله با شکاف جنسیتی درآمد در جامعه اعمال می‌شوند، اگر هم‌زمان به تنوع هویت‌های قومی موجود در کشور توجه نداشته باشند، سیاست‌های مؤثری نخواهند بود.
کارآفرینی
فریبا مصری عیسی لو؛ ناصر سیف اللهی؛ قاسم زارعی
چکیده
کارآفرینی دیجیتال به‌عنوان مفهومی نوین در عرصۀ کسب‌وکارها، به معنای بهره‌گیری از فرصت‌های فراهم‌شده توسط اینترنت، فناوری موبایل و رسانه‌های جدید است. هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی مدل کارآفرینی دیجیتالی زنان برای مشاغل خانگی است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کیفی است که با رویکرد داده‌بنیاد اشتراوس و کوربین انجام گرفته ...
بیشتر
کارآفرینی دیجیتال به‌عنوان مفهومی نوین در عرصۀ کسب‌وکارها، به معنای بهره‌گیری از فرصت‌های فراهم‌شده توسط اینترنت، فناوری موبایل و رسانه‌های جدید است. هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی مدل کارآفرینی دیجیتالی زنان برای مشاغل خانگی است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کیفی است که با رویکرد داده‌بنیاد اشتراوس و کوربین انجام گرفته و از نظر ماهیت، اکتشافی است. جامعۀ آماری پژوهش شامل استادان دانشگاهی و کارآفرینانی است که از طریق رسانه‌های اجتماعی و فضای دیجیتال کسب‌وکار خانگی راه‌اندازی کرده‌اند و سابقۀ کاری بیشتر از پنج سال دارند. در این تحقیق از روش نمونه‌گیری هدفمند و در برخی موارد از روش گلوله‌برفی استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته بود که با 14 نفر انجام گرفت و تا رسیدن به اشباع نظری پیش رفت. متن مصاحبه‌ها با نرم‌افزار MAXQDA و با فنون کدگذاری و به‌صورت تحلیل محتوای آشکار و نهفته تحلیل و درنهایت مدل پارادایمی ارائه شد. نتایج بیانگر این است که توانمندسازی کارآفرینانه، فناوری، عوامل فردی شرایط علی، فرصت‌ها، زیرساخت‌ها، دانش افراد، عوامل زمینه‌ای، و عوامل درونی و برقراری ارتباطات مؤثر، شرایط مداخله‌گر کارآفرینی دیجیتال برای مشاغل خانگی هستند. در این راستا، راهبردهای پیشنهادی شامل بازاریابی دیجیتال، قوانین و مقررات دیجیتال، رهبری و مدیریت متخصص و پتانسیل تبلیغات اینترنتی هستند که کاربست این راهبردها پیامدهایی نظیر ایجاد شبکه‌ای از روابط فراملی، ارزش‌آفرینی شغلی برای زنان و بهبود عملکرد اقتصادی دارد.
جامعه شناسی
رضا اعظم زاده؛ سهیلا علیرضانژاد
چکیده
هدف این پژوهش، شناخت و فهم تجربۀ زنان سرپرست خانوار از نقش نان‌آوری و چگونگی اجرای آن به‌عنوان سرپرست خانوار است. در این بررسی برای دستیابی به اهداف پژوهش از نظریۀ داده‌بنیاد استفاده شد و داده‌ها از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته با 33 نفر از زنان سرپرست خانوار ساکن شهرستان بهشهر گردآوری شد. کدگذاری باز داده‌ها به ظهور چهار مقولۀ ...
بیشتر
هدف این پژوهش، شناخت و فهم تجربۀ زنان سرپرست خانوار از نقش نان‌آوری و چگونگی اجرای آن به‌عنوان سرپرست خانوار است. در این بررسی برای دستیابی به اهداف پژوهش از نظریۀ داده‌بنیاد استفاده شد و داده‌ها از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته با 33 نفر از زنان سرپرست خانوار ساکن شهرستان بهشهر گردآوری شد. کدگذاری باز داده‌ها به ظهور چهار مقولۀ اصلی انجامید: 1. سرپرستی خانوار؛ 2. فقر زنان سرپرست؛ 3. تنهایی زنان در ادارۀ خانوار؛ و 4. کسب درآمد و نان‌آوری. نتایج پژوهش بیانگر آن بود که این زنان پس از پذیرش نقش سرپرستی و در نقش نان‌آور به دو شکل فعالیت‌های اقتصادی خود را انجام می‌دهند: 1. فعالیت‌های اقتصادی از داخل خانه؛ 2. فعالیت‌های اقتصادی خارج از خانه. آنان در دو الگوی پارادایمی قرار می‌گیرند: 1. خود به‌مثابۀ عامل تغییر و 2. خود به‌مثابۀ نیازمند حمایت. پارادایم اول درک زنان از زنانگی، توانایی تغییر در زندگی و موفقیت در اهداف است، اما زنان در پارادایم دوم از اعتمادبه‌نفس لازم برای استقلال برخوردار نیستند و درک آنان از زنانگی، مانع تلاش برای تغییر در زندگی بدون حمایت دیگران است. پیامد حمایت‌طلبی زنان، احساس فناشدن و نبود سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی است. یافته‌ها نشان می‌دهد در چگونگی ایفای نقش زنان به‌عنوان زن سرپرست خانوار، عوامل خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، جنسیت و حمایت نهادهای دولتی تأثیرگذار هستند، اما مقولۀ هسته نشان از اهمیت فهم زنان از زنانگی خود دارد. از این‌رو مداخله‌ها و حمایت‌های دولتی لازم است با توجه به این ویژگی انجام شود.
جامعه شناسی
محمد حسین قربانی؛ عبدالعظیم جوکار؛ حمید رضا صفری
چکیده
هدف تحقیق حاضر، تدوین الگوی توسعۀ کسب‌وکارهای ورزشی زنان در استان تهران است. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی است که با تکنیک نظریۀ برخاسته از داده‌ها انجام گرفت. جامعۀ پژوهش شامل کلیۀ نخبگان و متخصصان حوزۀ اشتغال، کارآفرینی و کسب‌وکارهای ورزشی است که 18 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری نظری و گلوله‌برفی انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری ...
بیشتر
هدف تحقیق حاضر، تدوین الگوی توسعۀ کسب‌وکارهای ورزشی زنان در استان تهران است. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی است که با تکنیک نظریۀ برخاسته از داده‌ها انجام گرفت. جامعۀ پژوهش شامل کلیۀ نخبگان و متخصصان حوزۀ اشتغال، کارآفرینی و کسب‌وکارهای ورزشی است که 18 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری نظری و گلوله‌برفی انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بود که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در الگوی نهایی تحقیق که براساس کدگذاری و تحلیل داده‌ها شکل گرفت، عوامل علی (نیاز به خودشکوفایی، چشم‌انداز روشن، توسعۀ بهره‌وری زنان، درآمدزایی، تناسب کسب‌وکارهای ورزشی و نیل به استانداردها) لزوم توجه به پدیدۀ محوری (خوداشتغالی و بهبود فضای کسب‌وکار) را نشان داد. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: خوداشتغالی و بهبود فضای کسب‌وکار (سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، آموزش کارآفرینی، حمایت قانونی، تشویق کارآفرینی، ترویج کارآفرینی و توسعۀ اکوسیستم کارآفرینی) با لحاظ‌کردن عوامل مداخله‌گر (موانع حقوقی-قانونی، کسب‌وکار نامناسب، حمایت مالی ناکافی، حمایت ناکافی از کارآفرینی) و زمینه‌های موجود (محدودیت‌های فرهنگی، محدودیت‌های اجتماعی، محدودیت‌های فردی، مشارکت ورزشی ناکافی، نیروی انسانی مستعد و مزیت پایتخت) پیامدها (توسعۀ اجتماعی، توسعۀ اقتصادی، مشارکت ورزشی زنان، ارتقا عملکرد ورزش زنان و تندرستی زنان). نتایج این تحقیق می‌تواند به‌عنوان الگویی برای اقدامات و برنامه‌های توسعۀ مشاغل ورزشی زنان مورد استفادۀ سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و مدیران ورزشی قرار گیرد.
مطالعات زنان
مرضیه شاکری حسین آباد؛ زهرا نصراللهی
چکیده
خودکشی به‌عنوان یک مسئله مرتبط با سلامت عمومی، اگرچه توسط یک فرد انجام می‌شود اما، خانواده و جامعه تحت تأثیر پیامدهای آن قرار می‌گیرند. از این‌رو و با توجه به اهمیت این پدیده محققان کوشیده‌اند تا عوامل مؤثر بر خودکشی را از جنبه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهند. اگرچه در مطالعات پیشین اثر متغیرهای مختلف بر خودکشی ...
بیشتر
خودکشی به‌عنوان یک مسئله مرتبط با سلامت عمومی، اگرچه توسط یک فرد انجام می‌شود اما، خانواده و جامعه تحت تأثیر پیامدهای آن قرار می‌گیرند. از این‌رو و با توجه به اهمیت این پدیده محققان کوشیده‌اند تا عوامل مؤثر بر خودکشی را از جنبه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهند. اگرچه در مطالعات پیشین اثر متغیرهای مختلف بر خودکشی مورد بررسی قرار گرفته اما، در پژوهش‌هایی که در ایران انجام شده‌اند به تأثیر موقعیت نسبی زنان در حوزه‌های مختلف با تعبیر برابری جنسیتی کمتر توجه کرده‌اند. در حالی‌که بر اساس ادبیات موجود، این پدیده می‌تواند بر خودکشی تأثیر داشته باشد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر خودکشی با تأکید بر موقعیت زنان نسبت به مردان در بخش‌های آموزش و بازار کار طی دوره 1401-1395 طراحی شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اگرچه افزایش نسبت دانشجویان زن به مرد تأثیر مثبت و معنی‌دار بر خودکشی در استان‌ها دارد اما، افزایش نسبت مشارکت اقتصادی زنان به مردان به‌واسطه عواملی مانند دسترسی به منابع بیشتر برای خانواده و کاهش استرس‌های مالی تأثیر منفی و معنی‌دار بر خودکشی داشته است. یافته‌های این پژوهش از اهمیت توجه سیاست‌گذاران به موقعیت زنان در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش و بازار کار حکایت دارد.
جامعه شناسی
حسین دانش مهر؛ امیر خداکرم محمد علی الزندی؛ کورده احمد محمود
چکیده
پژوهش حاضر به دنبال روایت فعالان زن از نقش و جایگاه زنان در تغییر ساختار اجتماعی اقلیم کردستان است. با استفاده از نظریات فمینیست‌های سوسیالیست و شرابی به تشریح وضعیت تغییرات ساختاری در اقلیم کردستان و نقش و جایگاه زنان در این تغییرات پرداخته شده است. این پژوهش در سنت روش کیفی قرار دارد و در آن از تحلیل روایت استفاده شده است. بدین‌منظور ...
بیشتر
پژوهش حاضر به دنبال روایت فعالان زن از نقش و جایگاه زنان در تغییر ساختار اجتماعی اقلیم کردستان است. با استفاده از نظریات فمینیست‌های سوسیالیست و شرابی به تشریح وضعیت تغییرات ساختاری در اقلیم کردستان و نقش و جایگاه زنان در این تغییرات پرداخته شده است. این پژوهش در سنت روش کیفی قرار دارد و در آن از تحلیل روایت استفاده شده است. بدین‌منظور راهبرد مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و نمونه‌گیری هدفمند و همگن است. مصاحبه با هجده نفر از فعالان در انجمن‌ها صورت گرفت. داده‌ها در قالب ۱۲ مضمون اولیه و ۶ مضمون ثانویه تفسیر و تحلیل شدند. نتایج نشان داد تغییرات ساختار اجتماعی بعد از سال ۱۹۹۱، یعنی زمان تشکیل اقلیم کردستان به‌وقوع پیوسته که درنتیجۀ آن، نقش و جایگاه زنان نیز دستخوش تغییر شده است. از آن زمان تاکنون، احزاب سیاسی به خواسته‌ها و انجمن‌های زنانه شکل داده‌اند و در چارچوب اهداف حزبی به مسائل زنان نگریسته‌اند. با وجود این، زنان با مشارکت و تصاحب پست‌های مدیریتی و سیاسی توانسته‌اند جایگاه خود را در این ساختار به‌دست آورند. در این میان نقش آموزش، رسانه‌ها و انجمن‌ها مهم و تأثیرگذار بوده است. انجمن‌های زنان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تغییردهندگان ساختار و خود زنان فعال به‌عنوان عامل تغییر، اقدام به تصویب قوانین عادلانه، ریشه‌کنی الگوهای کهن اجتماعی فرهنگی و گسترش آگاهی، حمایت و بازنمایی مشکلات و چالش‌های زنان کرده‌اند.
جامعه شناسی اسلامی
محمد جواد نجفی؛ یحیی بوذری نژاد
چکیده
پیامبر اسلام (ص) در دوران حکمرانی خود جایگاه زنان را ارتقا بخشید. اما با رحلت ایشان و روی‌کارآمدن خلفای سه‌گانه، این جایگاه تضعیف شد و از مسیر نبوی فاصله گرفت. با آغاز خلافت امام علی (ع)، تحولی در وضعیت زنان پدید آمد و آنان نقش فعالی در جامعه یافتند. آن حضرت از همان ابتدا با اصلاح بدعت‌های گذشته تلاش کرد جایگاه حقیقی زنان را احیا کند. ...
بیشتر
پیامبر اسلام (ص) در دوران حکمرانی خود جایگاه زنان را ارتقا بخشید. اما با رحلت ایشان و روی‌کارآمدن خلفای سه‌گانه، این جایگاه تضعیف شد و از مسیر نبوی فاصله گرفت. با آغاز خلافت امام علی (ع)، تحولی در وضعیت زنان پدید آمد و آنان نقش فعالی در جامعه یافتند. آن حضرت از همان ابتدا با اصلاح بدعت‌های گذشته تلاش کرد جایگاه حقیقی زنان را احیا کند. زنان نیز با استقبال از سیاست دولت علوی با اقدامات آن حضرت همراه شدند و البته گاهی با بی‌مهری برخی از زنان، ضربه‌هایی جدی به دولت علوی وارد شد. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی-تحلیلی به دنبال واکاوی رفتار و نحوۀ تعاملات زنان و دولت علوی با یکدیگر با رویکرد تاریخی و سیاسی است و در پی پاسخگویی به این سؤال است که تعاملات حاکمیت و زنان در خلافت امیر مؤمنان علی (ع) چگونه بوده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تعامل زنان و حکومت علوی از ابتدای خلافت آن حضرت شکل گرفت که از نتایج آن حضور اثرگذار بانوان در بحران‌ها و مشکلات حکومت به‌ویژه جنگ‌های تحمیلی به آن حضرت بود. دولت علوی حامی زنان بود و حاکمیت در احقاق عدالت برای زنان مانند مردان دغدغه‌مند عمل کرد. خلیفه آن‌چنان‌که برای مردان دردسترس بود، برای زنان نیز دردسترس بود و آنان خلیفه و دولت علوی را پناهگاهی امن برای احیا و ارتقای جایگاه خود می‌دانستند. این حمایت و نگاه منزلت‌بخش، زمینۀ تعامل مثبت زنان و حکومت علوی را فراهم ساخت.
