علی شکوری؛ مریم رفعت جاه؛ معصومه جعفری
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
: تداوم فقر و تبعیض جنسیتی علیه زنان به علت وجود موانع و محدویتهای گوناگون تاریخی و فرهنگی در سر راه پیشرفت و تحول وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنان موجب طرح رویکردها و تدابیر مختلف از جمله توانمندسازی زنان در ادبیات توسعه و جنسیت شده است. این مقاله در چارچوب مفهومی فقر و توانمندسازی و با بهرهگیری از روش پژوهش میدانی به بررسی ابعاد ...
بیشتر
: تداوم فقر و تبعیض جنسیتی علیه زنان به علت وجود موانع و محدویتهای گوناگون تاریخی و فرهنگی در سر راه پیشرفت و تحول وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنان موجب طرح رویکردها و تدابیر مختلف از جمله توانمندسازی زنان در ادبیات توسعه و جنسیت شده است. این مقاله در چارچوب مفهومی فقر و توانمندسازی و با بهرهگیری از روش پژوهش میدانی به بررسی ابعاد توانمندی زنان سرپرست خانوار، به عنوان یکی از گروههای مهم در معرض خطر فقر، در شهر تهران می‌پردازد. بررسی نشان میدهد که ویژگی‌های فردی زنان نقش بسزایی را در فقر آنان دارد و فقر زنان دارای ابعاد چندگان? اقتصادی، اجتماعی و روانی است. مطابق یافتههای این پژوهش به رغم برخی تلاشها که در قالب طرحهای حمایتی انجام شدهاست؛ توانمندی آنان همچنان در سطحی پایین قرار دارد. علل این مسئله را مقاله حاضر، در ماهیت و رویکرد حاکم بر این تلاشها، کمیت پایین آنها و همچنین فقر قابلیتی زنان ذکر میکند. با توجه به یافتههای پژوهش، مقاله نتیجه میگیرد که برای از بین بردن فقر زنان و نابرابری جنسیتی و تحول در پایگاه اقتصادی و اجتماعی آنان تحولات ساختاری ضروری است.
اعظم راودراد؛ هوشنگ نایبی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
در این مقاله نقش جنسیت در چگونگی تصور افراد شاغل متأهل، اعم از زن و مرد از وظایف خانوادگی شان، عملکرد آنها در این زمینه و شکاف احتمالی میان نظر و عمل ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. هدف توضیح این نکته است که چه تفاوت‌هایی بین نقش‌های خانوادگی زنان و مردان (نقش مورد انتظار) و آنچه آنها عملاً انجام می‌دهند (نقش کاربسته) وجود دارد.
تحقیق ...
بیشتر
در این مقاله نقش جنسیت در چگونگی تصور افراد شاغل متأهل، اعم از زن و مرد از وظایف خانوادگی شان، عملکرد آنها در این زمینه و شکاف احتمالی میان نظر و عمل ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. هدف توضیح این نکته است که چه تفاوت‌هایی بین نقش‌های خانوادگی زنان و مردان (نقش مورد انتظار) و آنچه آنها عملاً انجام می‌دهند (نقش کاربسته) وجود دارد.
تحقیق با روش پیمایشی اجرا شده است. جامعه آماری متشکل از مردان و زنان شاغل، متأهل و تهرانی کارگر و متخصص است. محل تحقیق مراکز دانشگاهی دولتی و مراکز صنعتی شهر تهران است.
مهمترین یافتههای تحقیق عبارتند از: الف- نقش زنان و مردان در مورد کارهای منزل به شیوه ای جنسیتی تقسیم شده است. ب- نگرش زنان و مردان در مورد وظایف و نقش هایشان در خانواده با یکدیگر متفاوت است. در نتیجه فاصله میان نظر و عمل در زنان بیشتر از همین فاصله در مردان است. ج- مردان بیش از سایر مسئولیت های خانوادگی در حوزه تصمیم گیری در باب چگونگی هزینه کردن درآمد خانواده به تنهایی فعال هستند. د- اگر چه در مورد فرزندان همواره نقش کاربسته و مورد انتظار زنان مهم تر است، اما به طور نسبی می توان گفت که هرچه فرزندان بزرگتر می شوند نقش مردان در رابطه با آنها بیشتر می شود.
محمد سعید ذکایی؛ معصومه قاراخانی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
در اغلب فرهنگ‌ها فرایند زنانگی در دختران جوان کمتر با اهمیت تلقی شده و به عنوان موضوعی در حوزة مطالعات جنسیت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. طرز تلقی دختران از زنانگی، نحوة پذیرش و ایفاء ارزش‌های زنانگی توسط دختران از موضوعات قابل تأمل در بررسی زنانگی در میان دختران جوان است. در این پژوهش با شیوة نمونه‌گیری تصادفی هدفمند و تغییرات ...
بیشتر
در اغلب فرهنگ‌ها فرایند زنانگی در دختران جوان کمتر با اهمیت تلقی شده و به عنوان موضوعی در حوزة مطالعات جنسیت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. طرز تلقی دختران از زنانگی، نحوة پذیرش و ایفاء ارزش‌های زنانگی توسط دختران از موضوعات قابل تأمل در بررسی زنانگی در میان دختران جوان است. در این پژوهش با شیوة نمونه‌گیری تصادفی هدفمند و تغییرات بیشینه و تعیین حجم نمونه به شیوة ایدئال نمونه‌گیری، به توصیف برداشت دختران از ارزشها، عمل به کلیشهها، نقشها و هنجارهای جنسیتی در آنان پرداختهایم. یافتههای این پژوهش مقدماتی با توجه به رویکرد کیفی (مصاحبههای گروهی و فردی) نشان میدهد زنانگی در دختران جوان با پذیرش نقشها و هنجارهای متناسب با موقعیت اجتماعی و مقتضیات سنی تعریف میشود. علاوه بر این تصویری که آنها از ارزش‌های زنانگی و نقش‌های زنانه ارائه مینمایند مبتنی بر تصورات قالبی و برداشتهای رایج در اینباره است. دختران جوان به موازات توجه به نقشها و فعالیتهای اجتماعی زنان به نقش‌های رایج زنانه مبتنی بر تقسیم کار جنسیتی و تعریف زن از منظری مردانه گرایش دارند.
رسول صادقی؛ علی محمد قدسی؛ جواد افشارکهن
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
در وضعیت کنونی جامعه ایران، پدیده ازدواج تحتتأثیر تحولات ساختاری و ارزشی جامعه از یکسو و شرایط بیسازمانی و ناهماهنگی خرده نظامهای اجتماعی از سوی دیگر، بعنوان یک مسئله اجتماعی نمود یافته است. با توجه به اهمیت موضوع و ساختار جوان جمعیتی ایران، این مقاله به بررسی نگرش و دیدگاه جوانان مجرد پیرامون ازدواج، ابعاد و جهات آسیبزای ...
بیشتر
در وضعیت کنونی جامعه ایران، پدیده ازدواج تحتتأثیر تحولات ساختاری و ارزشی جامعه از یکسو و شرایط بیسازمانی و ناهماهنگی خرده نظامهای اجتماعی از سوی دیگر، بعنوان یک مسئله اجتماعی نمود یافته است. با توجه به اهمیت موضوع و ساختار جوان جمعیتی ایران، این مقاله به بررسی نگرش و دیدگاه جوانان مجرد پیرامون ازدواج، ابعاد و جهات آسیبزای آن می‌پردازد. یافته‌ها نشان میدهد که حدود90 درصد جوانان معتقدند موقعیت ایدهآل ازدواج برای پسران، بعد از اشتغال به کار و دارا بودن شرایط مالی مناسب بوجود می‌آید، همچنین حدود نیمی از جوانان پاسخگو مناسبترین موقعیت ازدواج برای دختران را بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی و کسب استقلال اقتصادی بیان نمودهاند که در واقع بیانگر نوعی تغییر ارزشی در جامعه و ظهور نقش‌های اجتماعی جدید برای زنان می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که مدرنیزاسیون و ابعاد آن همراه با اعتقادات و ارزش‌های قومی فرهنگی از عوامل تعیینکننده نگرشها و ایدهآلهای ازدواج جوانان میباشند. در خصوص تبدیل شدن ازدواج به یک مسئله اجتماعی، جوانان بر این عقیده بوده‌اند که عوامل مختلفی مانند مشکل دستیابی جوانان پسر به فرصتهای اقتصادی و نداشتن شغل دائم، پیدا نکردن فرد مناسب، نابرابری جنسیتی در فرایند ازدواج (نداشتن حق انتخاب همسر توسط دختران) و... زمینهساز مسئله ازدواج شده است. با توجه به مسئلهشدن ازدواج و آسیبهای اجتماعی ناشی از آن، ازدواج موقت بعنوان یک راهحل برای برون رفت از این وضعیت پیشنهاد شده و مورد توجه قرار گرفته است. حال آنکه اعتبارسنجی این راهحل در میان جوانان نشان داد که ازدواج موقت بعنوان حل مسئله، از اعتبار و پذیرش اجتماعی برخوردار نیست و با مخالفت شدید ارزشی جوانان همراه می‌باشد.
محمد اسماعیل ریاحی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
هدف از انجام این پژوهش، توصیف میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی توسط مردان و زنان جوان در استان مازندران و تحلیل عوامل خانوادگی و اجتماعی مؤثر بر آن می‌باشد. تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش انجام گردیده و برای گردآوری داده‌ها از پرسش نامه‌های خود اجرا استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق 10944 نفر از کارآموزان جوان در مراکز ثابت آموزش ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش، توصیف میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی توسط مردان و زنان جوان در استان مازندران و تحلیل عوامل خانوادگی و اجتماعی مؤثر بر آن می‌باشد. تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش انجام گردیده و برای گردآوری داده‌ها از پرسش نامه‌های خود اجرا استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق 10944 نفر از کارآموزان جوان در مراکز ثابت آموزش فنی و حرفه‌ای استان مازندران بوده است که با استفاده از شیوه نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای و بر اساس فرمول نمونه‌گیری کوکران، حجم نمونه‌ای برابر با 425 نفر از آنان به عنوان پاسخگویان تحقیق انتخاب شدند. متغیر وابسته تحقیق، «میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی» بوده است که رابطه آن با برخی ازمتغیرهای اجتماعی و خانوادگی به عنوان متغیرهای مستقل مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهدکه گرچه تفاوت‌های جنسیتی معناداری در میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی مشاهده شده است؛ اما در مجموع، ویژگی‌های شخصیتی ابزاری یا سازمانده نظیر فعال، پرانرژی، مستقل، پرخاشگر، مدیر، قوی و توانا به مردان و ویژگی‌های شخصیتی بیانی یا روحیه بخش نظیرعاطفی، حساس، جذاب، آرام، صبور، مضطرب، وابسته به دیگران و نگران به زنان نسبت داده شده‌اند. همچنین مشخص گردید که بین جنسیت، محل سکونت، میزان تحصیلات، میزان درآمد خانواده و میزان سختگیری والدین با میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی رابطه معناداری وجود داشته است؛ و متغیرهایی نظیر پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده، نگرش جنسیتی سنتی، نگرش شغلی سنتی و وضع تأهل بر میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی تأثیر گذار بوده‌اند.
عباس کاظمی؛ آزاده ناظر فصیحی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
در این مقاله به بررسی بازنمایی زنان در یک آگهی بازرگانی تلویزیونی پرداخته میشود. سؤال اصلی در این جا چگونگی ارائه تصویر زن به گونه‌ای است که بازتولید فرهنگی « فنای نمادین» آنها را در جامعه به دنبال دارد. بخش بزرگی از بازنمایی‌ها در آگهی‌های تجاری زنان را در قالب نقش‌های کلیشه ای فرهنگی به تصویر میکشد. ما در این مقاله به مطالعه ...
بیشتر
در این مقاله به بررسی بازنمایی زنان در یک آگهی بازرگانی تلویزیونی پرداخته میشود. سؤال اصلی در این جا چگونگی ارائه تصویر زن به گونه‌ای است که بازتولید فرهنگی « فنای نمادین» آنها را در جامعه به دنبال دارد. بخش بزرگی از بازنمایی‌ها در آگهی‌های تجاری زنان را در قالب نقش‌های کلیشه ای فرهنگی به تصویر میکشد. ما در این مقاله به مطالعه یک آگهی تجاری می پردازیم که برخلاف سایر آگهیها، زن را در نقش‌های جدید به نمایش می گذارد؛ در عین حال در این شکل از بازنمایی همچنان با زنی مسئله دار مواجهایم. در اینجا سوژه ای از «زن مدرن ایرانی» برساخته میشود که کاملاً منطبق با شرایط سوژگی «زن سنتی ایرانی» است. نتیجه آنکه علیرغم تغییرات ظاهری در زندگی زنان، همچنان زنانگی به مثابه «دیگری مردانگی» تعریف میشود.
شهریار نیازی؛ آمنه جهانگیر اصفهانی؛ زهرا جهانگیر اصفهانی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
این مقاله به بررسی نخستین پژواک اندیشه‌ها و نظرات مربوط به دفاع از برابری زن و مرد در جهان عرب، پس از نهضت می‌پردازد. پیشرفت‌های علمی در جهان غرب در قرن نوزدهم و رسیدن امواج دانش جدید به جهان عرب و همچنین شرایط اجتماعی و عقب‌ماندگی‌های موجود در کشورهای عربی به تسریع انتشار و افزایش مطالبات اجتماعی زنان در میان این کشورها کمک شایانی ...
بیشتر
این مقاله به بررسی نخستین پژواک اندیشه‌ها و نظرات مربوط به دفاع از برابری زن و مرد در جهان عرب، پس از نهضت می‌پردازد. پیشرفت‌های علمی در جهان غرب در قرن نوزدهم و رسیدن امواج دانش جدید به جهان عرب و همچنین شرایط اجتماعی و عقب‌ماندگی‌های موجود در کشورهای عربی به تسریع انتشار و افزایش مطالبات اجتماعی زنان در میان این کشورها کمک شایانی کرد. تأثیر این امواج ابتدا در میان اندیشمندان عرب و سپس در میان روشنفکران و بهویژه شاعران از قدرت شگرفی برخوردار گردید. همچنانکه چنین نظراتی در ادبیات انعکاس مییافت، دیدگاههای مخالف آن نیز که متکی بر سنت، به رسوخ این اندیشه در جهان اسلام اعتراض داشتند، به واکنش میپرداختند.
جمیل صدقی زهاوی از جمله شاعرانی است که در صحنة اجتماعی عراق به طرح دیدگاههای نوین دربارة زنان مسلمان در اشعارش پرداخته است. این مقاله میکوشد افزون بر طرح اندیشههای روشنفکران عرب، چالشهای موجود بر سر راه این اندیشه را نیز بیان کند.
حیدر جانعلیزاده چوب بستی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1386
چکیده
این مقاله به بررسی جایگاه زنان در بنیاد جایزه نوبل طی سال های 1901 تا 2006 و 20 فرهنگستان علوم در 20 کشور جهان می پردازد. تحلیل داده های بدست آمده از صفحه خانگی بنیاد مذکور در فضای وب و همچنین داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه الکترونیکی نشان می دهد که در نهادهای علمی و تخصصی مذکور سهم بسیار اندکی از دانشمندان نخبه را زنان تشکیل می دهند؛ ...
بیشتر
این مقاله به بررسی جایگاه زنان در بنیاد جایزه نوبل طی سال های 1901 تا 2006 و 20 فرهنگستان علوم در 20 کشور جهان می پردازد. تحلیل داده های بدست آمده از صفحه خانگی بنیاد مذکور در فضای وب و همچنین داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه الکترونیکی نشان می دهد که در نهادهای علمی و تخصصی مذکور سهم بسیار اندکی از دانشمندان نخبه را زنان تشکیل می دهند؛ بطوریکه، طی سال های 1901 تا 2006، صرفاً 4/4 درصد برندگان جایزه نوبل و بطور متوسط حدود 10 درصد اعضای پیوسته 20 فرهنگستان علوم در 20 کشور جهان در سال 2006 زن بودند. اگر چه بررسی پیشینه مطالعات نشان از وجود تلاش های نظری و تجربی در تبیین جایگاه زنان در علم دارد، با وجود این، یافته های این مقاله خلأ پژوهش های مقایسه ای بین فرهنگستان های علوم در کشورهای جهان و تنوع کوشش های نظری برای بررسی دلایل حضور اندک زنان در علم را به تصویر کشیده است. پیشنهاد «الگوی چند سطحی برای تبیین اجتماعی جایگاه زنان در علم» از دیگر یافته های این پژوهش است.
